ΠΥΘΙΑ
(σε ερώτηση ποιος την εμπνέει)
Θεός ουράνιος, φως τριλαμπές
(σε ερώτηση ποιος την εμπνέει)
Θεός ουράνιος, φως τριλαμπές
ΘΑΛΗΣ Μίλητος 624-546 π.χ
Πρεσβύτερον όντων θεός. Αγέννητον γαρ
Τί το θείον; Το μήτε αρχήν έχον, μήτε τελευτήν
Πρεσβύτερον όντων θεός. Αγέννητον γαρ
Τί το θείον; Το μήτε αρχήν έχον, μήτε τελευτήν
ΠΑΡΜΕΝΙΔΗΣ (Ελέα, 540 π.χ)
Επεί νύν εστίν ομού* παν εν, συνεχές αγέννητον καί ανώλεθρον** εστίν.
*Επεί νύν εστίν ομού=επειδη τωρα ειναι ομοιως
**ανώλεθρον=δεν γνωριζει τον ολεθρο, ακαταστρεπτο
Επεί νύν εστίν ομού* παν εν, συνεχές αγέννητον καί ανώλεθρον** εστίν.
*Επεί νύν εστίν ομού=επειδη τωρα ειναι ομοιως
**ανώλεθρον=δεν γνωριζει τον ολεθρο, ακαταστρεπτο
ΑΝΑΞΑΓΟΡΑΣ (Κλαζομεναι Σμύρνης 6ος αι π.χ)
Εν το παν
Εν το παν
ΠΥΘΑΓΟΡΑΣ (Σαμος μέσα 6ου αι. π.χ)
-Μηδενα γαρ ειναι σοφον αλλ' ή Θεόν
Εν αρχά πάντων
-Εστί γαρ ηγεμών και άρχων απάντων Θεός, εις αεί εών, μόνιμος, ακίνητος, αυτός εαυτώ όμοιος, έτερος άλλων.
-Μηδενα γαρ ειναι σοφον αλλ' ή Θεόν
Εν αρχά πάντων
-Εστί γαρ ηγεμών και άρχων απάντων Θεός, εις αεί εών, μόνιμος, ακίνητος, αυτός εαυτώ όμοιος, έτερος άλλων.
ΗΡΑΚΛΕΙΤΟΣ (Εφεσσος 544-484 π.χ)
-Εν το σοφόν μόνον
-Εν το σοφόν μόνον
ΔΗΜΟΚΡΙΤΟΣ (Αβδηρα Θράκης 470-361 π.χ)
Η ύλη αφθαρτος εστί αλλά
Η ύλη αφθαρτος εστί αλλά
ΞΕΝΟΦΑΝΗΣ (Κ.Ιταλία 570-489 π.χ)
Ει δ' εστιν θεός, απάντων κράτιστον
Εις Θεός εν τε θεοισι και ανθρώποις μέγιστος, ουτε δεμας θνητοισι ομοιος, ουτε νοημα..
..ενα φησιν αυτον προσηκει ειναι...
Ούλος ορα, ουλος νοει, ουλος ακουει...αει δ'εν ταυτω μιμνει
Ει δ' εστιν θεός, απάντων κράτιστον
Εις Θεός εν τε θεοισι και ανθρώποις μέγιστος, ουτε δεμας θνητοισι ομοιος, ουτε νοημα..
..ενα φησιν αυτον προσηκει ειναι...
Ούλος ορα, ουλος νοει, ουλος ακουει...αει δ'εν ταυτω μιμνει
ΕΜΠΕΔΟΚΛΗΣ (Σικελία 495-435 π.χ)
Φρήν ιερή και αθέσφατος έπλετο μούνον
Φρήν = νους, (σημερα λεμε: εχει σωας τα φρένας)
αθέσφατος = απεριγραπτος
επλετο = υπήρχε
μουνον = μονος
Ουκ εστίν εφικτόν πελάσασθαι θεόν εν οφθαλμοίσιν ημετέροις
πελάσασθαι = πλησιάσουμε
Φρήν ιερή και αθέσφατος έπλετο μούνον
Φρήν = νους, (σημερα λεμε: εχει σωας τα φρένας)
αθέσφατος = απεριγραπτος
επλετο = υπήρχε
μουνον = μονος
Ουκ εστίν εφικτόν πελάσασθαι θεόν εν οφθαλμοίσιν ημετέροις
πελάσασθαι = πλησιάσουμε
ΠΛΟΥΤΑΡΧΟΣ (Περί Ισιδος και Οσίριδος 56 F)
...μιας Προνοίας επιτροπεύονται, άλλως υπ' άλλων ονομαζομένων....
...η δε κρείτων και θειοτέρα φύσις εκ τριών εστί, του νοητού και της ύλης και του εκ τούτων, όν κόσμον Ελληνες ονομάζουσιν
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟ
Οι αρχαίες παγανιστικές θρησκείες και ο Χριστιανισμός μοιράζονται πολλά κοινά στοιχεία (νηστείες, βαπτίσεις, σύμβολα, καινούργια ονόματα). Και καθώς ο Χριστιανισμός είναι νεώτερος των θρησκειών αυτών, είναι φανερό πόσο επηρεάστηκε στην τελική διαμόρφωσή του. Όπως λέει και ο Άγιος Αυγουστίνος "Αυτό που σήμερα αποκαλείται Χριστιανική θρησκεία, υπήρχε ήδη ανάμεσα στους αρχαίους και δεν έλειπε και στις απαρχές της ανθρώπινης φυλής.Όταν ο Χριστός εμφανίστηκε ένσαρκος , η αληθινή θρησκεία που ήδη υπήρχε, έλαβε την ονομασία Χριστιανική.",ενώ πριν από αυτόν ο Αριστοτέλης είχε πει:
"Η θεια ουσία βρίσκεται παντού στην φύση". Ότι ονομάζουμε Θεούς είναι απλώς οι πρωταρχικές ουσίες. Οι μύθοι και οι ιστορίες δημιουργήθηκαν για να κάνουν το θρησκευτικό σύστημα καταληπτό και ελκυστικό, από τους απλούς πολίτες. Έτσι οι ιστορίες του Δια , της Τροίας, του Ηρακλή είναι ιστορίες που κρύβουν βαθύτερα μηνύματα.
Υπάρχουν πολλοί κατώτεροι θεοί αλλά ένας μόνο Δημιουργός. Οι θυσίες στις θεότητες είναι ένας τρόπος που εφευρέθηκε για να αναγκάσει τους ανθρώπους να υπακούουν στους νόμους. Η πρωταρχική ουσία όμως είναι μια και δεν είναι ούτε η φωτιά, ούτε η γη, ούτε το νερό ούτε οτιδήποτε άλλο που μπορούμε να αντιληφθούμε με τις αισθήσεις. Μια πνευματική υπόσταση είναι η αιτία του σύμπαντος , όλη η ομορφιά του, όλη η κίνηση, και όλα τα σχήματα που τόσο όλοι μας θαυμάζουμε. Τα πάντα πρέπει να μας οδηγούν σε αυτή την πρωταρχική ουσία που κυβερνά τα πάντα...".
Πίσω από την φαινομενική πολυθεΐα της Ελληνικής μυθολογίας οι αρχαίοι Έλληνες πάντα αναγνώριζαν ένα αρχηγό των Θεών είτε ως Ουρανό, είτε ως Κρόνο ή Χρόνο, δηλώνοντας την αρχή κινήσεως του σύμπαντος, είτε σαν Δία ή Ζήνα, (για να εκφράσουν ότι χάρις σε αυτόν ζούμε) που κυβερνούσε τον κόσμο βοηθούμενος από επιμέρους δυνάμεις. Ο Όλυμπος δεν ήταν παρά ένα σύμβολο των διαφόρων δυνάμεων μέσα στην ενότητα του Ύπατου Νου.
Ίσως μάλιστα η αλήθεια αυτή να αποτελούσε τμήμα των αποκαλύψεων στα μυστήρια που αργότερα όταν η αυστηρότητα της εχεμύθειας και ο φόβος του θανάτου λόγω αποκαλύψεων των μυστηρίων εξέλειψε, οι φιλόσοφοι προέβηκαν σε αποκαλύψεις μέσω του Πλωτίνου, του Πρόκλου, των Ερμητιστών και των Γνωστικών οι οποίοι μιλούσαν για Ένα Θεό. Χαρακτηριστικό γνώρισμα όλων των σοφών διαλόγων του Ερμή του Τρισμέγιστου ,είναι ο μονοθεϊσμός ,όπως φαίνεται από το παρακάτω απόσπασμα.
"Αρχή των όντων είναι ο Θεός και νους και φύση και ύλη και όλα αυτά με σοφία εις δείξιν όλων. Ο θεός δεν είναι νους, αλλά όμως είναι ο αίτιος της υπάρξεως του Νου. Δεν είναι πνεύμα, αλλά ο αίτιος της υπάρξεως του πνεύματος. Ούτε φως είναι, αλλά ο αίτιος της υπάρξεως του φωτός. Ο Θεός είναι ο μη υπάρχων από κανένα, εν τούτοις είναι ο αίτιος της υπάρξεως όλων των όντων. Υπήρχε σκότος άπειρο στην άβυσσο, ύδωρ λεπτό και πνεύμα νοερό, με την δύναμη του Θεού ευρισκόμενα στο χάος και έλαμψε φως άγιο και από τα φωτεινά εκείνα πεδία ξεχύθηκε στην Φύση Λόγος άγιος, κι από την υγρά φύση ξεπήδησε προς τα ύψη το πυρ.
Το φως το άγιο (λέει ο Θεός στον Ερμή) είμαι εγώ ο θεός σου, ο προϋπάρχων της εμφανισθείσης από το σκότος υγράς εκείνης φύσεως, ο δε φωτεινός Λόγος, που είδες να ξεχύνεται από τα φωτισμένα πεδία, προς την υγρά εκείνη φύση που βγήκε από τον Νου μου, είναι ο Υιός μου, ο Νους είναι ο πατέρας Θεός. Αυτοί οι δύο -Πατέρας και Υιός - δεν ξεχωρίζονται ο ένας από τον άλλον, η δε ένωσή τους είναι η ζωή. Στα κατωφερή στοιχεία ξεπήδησε ο του Θεού Λόγος, στο καθαρό της φύσεως δημιούργημα, ενώθηκε με τον Δημιουργό Νου, που είναι ομοούσιος με τον Πατέρα και δημιουργήθηκε από τα κατωφερή στοιχεία η ύλη.
Δηλαδή, ο Νους-Θεός, ζωή και φως υπάρχων, εγέννησε άλλο δημιουργό Νουν, από πυρ και πνεύμα. Αυτός ο δεύτερος Νους δημιούργησε τους διοικητές του αισθητού κόσμου, που περικλείεται σ' επτά κύκλους, η διοίκηση των οποίων καλείται Ειμαρμένη. Ο δε πατέρας όλων ο Νους, ζωή και φως υπάρχων, εγέννησε άνθρωπο, όμοιο μ' αυτόν και τον αγάπησε σαν παιδί του. Και εάν το καταλάβει και το πιστέψει ο άνθρωπος ότι έχει δημιουργηθεί από φως και ζωή, τότε ασφαλώς θα προχωρήσει προς τα άνω, μετά θάνατον. Γιατί εγώ ο Θεός-Νους θα είμαι στο πλευρό των αγαθών, των καθαρών, των ευσεβών. Στους ανόητους και κακούς, όμως, θα σταθώ μακριά τους.
Ο μονοθεϊσμός των αρχαίων Ελλήνων που προηγείται της πολλαπλότητας αναγνωρίζεται στον Πλάτωνα "Πίσω από κάθε καθορισμένη ύπαρξη και δευτερεύουσα Αιτία ,πίσω από κάθε νόμο, ιδέα και αρχή υπάρχει μια Διάνοια ή Νους η πρώτη αρχή όλων των αρχών, η υπέρτατη ιδέα στην οποία βασίζονται όλες οι άλλες ιδέες. Ο μονάρχης και νομοθέτης του σύμπαντος, η υπέρτατη ουσία από την οποία τα πάντα αντλούν την ύπαρξη και την ουσία τους, η πρώτη και αποτελεσματική αιτία κάθε τάξης, αρμονίας, ομορφιάς, τελειότητας και καλοσύνης που διακατέχει τι σύμπαν", τονΘαλή "Το παλαιότερο από τα όντα είναι ο Θεός, διότι είναι αγέννητος", τονΕμπεδοκλή " Διπλή ιστορία θα σου πω. Κάποτε από τα πολλά βγήκε το ένα και από το ΕΝΑ τα πολλά", τον Ηράκλειτο "Εκ των πάντων εν και εξ ενός τα πάντα.", τονΠλούταρχο "Ένας είναι ο Λόγος που διευθύνει το Σύμπαν και μία η Πρόνοια η οποία το κυβερνά.","δεν υποστηρίζουμε ότι υπάρχουν άλλοι θεοί σ' άλλους λαούς και διαφορετικοί σ' άλλους ούτε βαρβάρους ούτε Έλληνες θεούς, ούτε νότιους ούτε βόρειους. Αλλ' όπως ο ήλιος, και η σελήνη, ο ουρανός και η γη και η θάλασσα είναι κοινά σε όλους τους ανθρώπους, αλλά ονομάζονται αλλιώς από άλλους και διαφορετικά από άλλους, έτσι ένας είναι ο Λόγος που διευθύνει το σύμπαν και μια η Πρόνοια, η οποία το κυβερνά....",τον Επίκουρο "Οι Θεοί δεν είναι πολλοί , όπως πολλοί νομίζουν, και δεν είναι ασεβής όποιος αμφισβητεί αυτά που οι πολλοί πιστεύουν για τους θεούς. Ασεβής είναι αντίθετα, αυτός που πιστεύει για τους θεούς ό,τι και οι πολλοί , γιατί δεν έχουν αληθινές γνώσεις αλλά εντυπώσεις".
Πρέπει κάποιος να ασχοληθεί πραγματικά με τα αρχαία κείμενα και να ψάξει τις βαθύτερες αλήθειες, για να αντιληφθεί ότι το "ένας" και "πολλοί" είναι έννοια αριθμητική, που μικρή αξία έχει στον υπεραισθητό κόσμο. Είναι διάκριση που έγινε μεταγενέστερα, όταν προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν τον Θεό Πνεύμα, κατατάσσοντάς κι Αυτόν σε λογικές κατηγορίες, κι απετέλεσε απλώς αφορμή για συγκρούσεις μεταξύ φανατικών. Ο μυημένος αντίκριζε ταυτόχρονα τον Θεό και τους Θεούς. "Ο λατρεύων τους θεούς λατρεύει τον θεόν", έλεγε ο Πλωτίνος. Ο Θεός δεν έχει καμία νοητή ιδιότητα, προσέθετε. Είναι πέραν του νοητού, αδιανόητος και αδιάγνωστος. Μπορούμε να πούμε μόνον, τι δεν είναι, κι όχι τι είναι Όλες οι αμέτρητες θεϊκές δυνάμεις, που γεμίζουν τον κόσμο, δεν είναι βέβαια ανεξάρτητες μεταξύ τους. Τα πάντα λειτουργούν αρμονικά, διότι μία είναι η θεία ουσία του κόσμου.Γι' αυτό, δεν υπάρχει επίσης αντίφαση μεταξύ Θεϊσμού και Πανθεϊσμού, αφού, όπως επισημαίνει ο Πλωτίνος, ο Θεός υπέρκειται των πάντων (Θεϊσμός), αλλά ταυτοχρόνως περιλαμβάνει και τα πάντα (Πανθεϊσμός). Οι μυριάδες θεϊκές δυνάμεις, που γεμίζουν τον κόσμο μας, μολονότι συμβαίνει συχνά και να ανταγωνίζονται μεταξύ τους, είναι εκφάνσεις και βουλήσεις του Ενός. Διαβάζοντας προσεκτικά λοιπόν τα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, και τους Ορφικούς ύμνους διαπιστώνει κανείς ότι οι αρχαίοι Έλληνες δεν υπήρξαν ειδωλολάτρες, αλλά κατ' ουσία μονοθεϊστές και πανθεϊστές.
Οι πρώτοι που μίλησαν για την μία και μοναδική αρχή Θεό ήταν οι Ορφικοί, όπως αποδεικνύεται και από τα ακόλουθα αποσπάσματα:
"Ένας βασιλεύς-κύριος υπάρχει αυτογέννητος κι όλα όσα έχουν δημιουργηθεί, είναι γεννήματα αυτού του Ενός. Και αυτός ο βασιλεύς περιφέρεται μέσα στα δημιουργήματά του και δίνει το καλό και το κακό",
" Ο Ζεύς έγινε πρώτος, ο Ζεύς και τελευταίος, ο Ζεύς είναι η κεφαλή, ο Ζεύς και το μέσον, από τον Δία γεννήθηκαν τα πάντα. Ο Ζεύς γεννήθηκε αρσενικός, ο Ζεύς υπήρξε η αθάνατη νύφη. Ο Ζεύς είναι το στήριγμα της γης και του έναστρου ουρανού. Ο Ζεύς είναι το θεμέλιο της θάλασσας, ο ήλιος και η σελήνη. Είναι ένα κράτος, ένας Θεός, ο μέγας κύριος των πάντων. Είναι η φωτιά και το νερό, η γη και ο αιθέρας, η νύχτα και η ημέρα, η Μήτις και ο Ερωτας με τις πολλές χαρές. Όλα αυτά βρίσκονται μέσα στο σώμα του μεγάλου Δία".
http://www.esoterica.gr/articles/contributions/esoteric/kivotos_3/kivotos3.htm
Ο όρος θρησκεία, που χρησιμοποιείται ενίοτε εναλλακτικά με την λέξη πίστη, ή σύστημα πίστης καθορίζει γενικώς την πίστη στο υπερφυσικό, το ιερό ή το θείο και τους ηθικούς κώδικες, πρακτικές, αξίες, οργανισμούς και τελετουργικά που συνδέονται της.
Πίστη είναι η βεβαιότητα κάποιας ή κάποιου για την αλήθεια ενός ισχυρισμού, ανεξάρτητα αν η βεβαιότητα αυτή είναι δικαιολογημένη ή όχι. Στην περίπτωση που η βεβαιότητα είναι δικαιολογημένη μιλάμε για γνώση και όχι για πίστη. Η ομαδική ή κοινή πίστη ορίζεται στις κοινές αλήθειες που μοιράζεται μια ομάδα πιστών ή ένα ευρύτερο σύνολο από πιστούς, που ακολουθούν για παράδειγμα μια θρησκεία.
wikipedia
...μιας Προνοίας επιτροπεύονται, άλλως υπ' άλλων ονομαζομένων....
...η δε κρείτων και θειοτέρα φύσις εκ τριών εστί, του νοητού και της ύλης και του εκ τούτων, όν κόσμον Ελληνες ονομάζουσιν
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΟ ΔΙΑΔΥΚΤΙΟ
"Η θεια ουσία βρίσκεται παντού στην φύση". Ότι ονομάζουμε Θεούς είναι απλώς οι πρωταρχικές ουσίες. Οι μύθοι και οι ιστορίες δημιουργήθηκαν για να κάνουν το θρησκευτικό σύστημα καταληπτό και ελκυστικό, από τους απλούς πολίτες. Έτσι οι ιστορίες του Δια , της Τροίας, του Ηρακλή είναι ιστορίες που κρύβουν βαθύτερα μηνύματα.
Υπάρχουν πολλοί κατώτεροι θεοί αλλά ένας μόνο Δημιουργός. Οι θυσίες στις θεότητες είναι ένας τρόπος που εφευρέθηκε για να αναγκάσει τους ανθρώπους να υπακούουν στους νόμους. Η πρωταρχική ουσία όμως είναι μια και δεν είναι ούτε η φωτιά, ούτε η γη, ούτε το νερό ούτε οτιδήποτε άλλο που μπορούμε να αντιληφθούμε με τις αισθήσεις. Μια πνευματική υπόσταση είναι η αιτία του σύμπαντος , όλη η ομορφιά του, όλη η κίνηση, και όλα τα σχήματα που τόσο όλοι μας θαυμάζουμε. Τα πάντα πρέπει να μας οδηγούν σε αυτή την πρωταρχική ουσία που κυβερνά τα πάντα...".
Πίσω από την φαινομενική πολυθεΐα της Ελληνικής μυθολογίας οι αρχαίοι Έλληνες πάντα αναγνώριζαν ένα αρχηγό των Θεών είτε ως Ουρανό, είτε ως Κρόνο ή Χρόνο, δηλώνοντας την αρχή κινήσεως του σύμπαντος, είτε σαν Δία ή Ζήνα, (για να εκφράσουν ότι χάρις σε αυτόν ζούμε) που κυβερνούσε τον κόσμο βοηθούμενος από επιμέρους δυνάμεις. Ο Όλυμπος δεν ήταν παρά ένα σύμβολο των διαφόρων δυνάμεων μέσα στην ενότητα του Ύπατου Νου.
Ίσως μάλιστα η αλήθεια αυτή να αποτελούσε τμήμα των αποκαλύψεων στα μυστήρια που αργότερα όταν η αυστηρότητα της εχεμύθειας και ο φόβος του θανάτου λόγω αποκαλύψεων των μυστηρίων εξέλειψε, οι φιλόσοφοι προέβηκαν σε αποκαλύψεις μέσω του Πλωτίνου, του Πρόκλου, των Ερμητιστών και των Γνωστικών οι οποίοι μιλούσαν για Ένα Θεό. Χαρακτηριστικό γνώρισμα όλων των σοφών διαλόγων του Ερμή του Τρισμέγιστου ,είναι ο μονοθεϊσμός ,όπως φαίνεται από το παρακάτω απόσπασμα.
"Αρχή των όντων είναι ο Θεός και νους και φύση και ύλη και όλα αυτά με σοφία εις δείξιν όλων. Ο θεός δεν είναι νους, αλλά όμως είναι ο αίτιος της υπάρξεως του Νου. Δεν είναι πνεύμα, αλλά ο αίτιος της υπάρξεως του πνεύματος. Ούτε φως είναι, αλλά ο αίτιος της υπάρξεως του φωτός. Ο Θεός είναι ο μη υπάρχων από κανένα, εν τούτοις είναι ο αίτιος της υπάρξεως όλων των όντων. Υπήρχε σκότος άπειρο στην άβυσσο, ύδωρ λεπτό και πνεύμα νοερό, με την δύναμη του Θεού ευρισκόμενα στο χάος και έλαμψε φως άγιο και από τα φωτεινά εκείνα πεδία ξεχύθηκε στην Φύση Λόγος άγιος, κι από την υγρά φύση ξεπήδησε προς τα ύψη το πυρ.
Το φως το άγιο (λέει ο Θεός στον Ερμή) είμαι εγώ ο θεός σου, ο προϋπάρχων της εμφανισθείσης από το σκότος υγράς εκείνης φύσεως, ο δε φωτεινός Λόγος, που είδες να ξεχύνεται από τα φωτισμένα πεδία, προς την υγρά εκείνη φύση που βγήκε από τον Νου μου, είναι ο Υιός μου, ο Νους είναι ο πατέρας Θεός. Αυτοί οι δύο -Πατέρας και Υιός - δεν ξεχωρίζονται ο ένας από τον άλλον, η δε ένωσή τους είναι η ζωή. Στα κατωφερή στοιχεία ξεπήδησε ο του Θεού Λόγος, στο καθαρό της φύσεως δημιούργημα, ενώθηκε με τον Δημιουργό Νου, που είναι ομοούσιος με τον Πατέρα και δημιουργήθηκε από τα κατωφερή στοιχεία η ύλη.
Δηλαδή, ο Νους-Θεός, ζωή και φως υπάρχων, εγέννησε άλλο δημιουργό Νουν, από πυρ και πνεύμα. Αυτός ο δεύτερος Νους δημιούργησε τους διοικητές του αισθητού κόσμου, που περικλείεται σ' επτά κύκλους, η διοίκηση των οποίων καλείται Ειμαρμένη. Ο δε πατέρας όλων ο Νους, ζωή και φως υπάρχων, εγέννησε άνθρωπο, όμοιο μ' αυτόν και τον αγάπησε σαν παιδί του. Και εάν το καταλάβει και το πιστέψει ο άνθρωπος ότι έχει δημιουργηθεί από φως και ζωή, τότε ασφαλώς θα προχωρήσει προς τα άνω, μετά θάνατον. Γιατί εγώ ο Θεός-Νους θα είμαι στο πλευρό των αγαθών, των καθαρών, των ευσεβών. Στους ανόητους και κακούς, όμως, θα σταθώ μακριά τους.
Ο μονοθεϊσμός των αρχαίων Ελλήνων που προηγείται της πολλαπλότητας αναγνωρίζεται στον Πλάτωνα "Πίσω από κάθε καθορισμένη ύπαρξη και δευτερεύουσα Αιτία ,πίσω από κάθε νόμο, ιδέα και αρχή υπάρχει μια Διάνοια ή Νους η πρώτη αρχή όλων των αρχών, η υπέρτατη ιδέα στην οποία βασίζονται όλες οι άλλες ιδέες. Ο μονάρχης και νομοθέτης του σύμπαντος, η υπέρτατη ουσία από την οποία τα πάντα αντλούν την ύπαρξη και την ουσία τους, η πρώτη και αποτελεσματική αιτία κάθε τάξης, αρμονίας, ομορφιάς, τελειότητας και καλοσύνης που διακατέχει τι σύμπαν", τονΘαλή "Το παλαιότερο από τα όντα είναι ο Θεός, διότι είναι αγέννητος", τονΕμπεδοκλή " Διπλή ιστορία θα σου πω. Κάποτε από τα πολλά βγήκε το ένα και από το ΕΝΑ τα πολλά", τον Ηράκλειτο "Εκ των πάντων εν και εξ ενός τα πάντα.", τονΠλούταρχο "Ένας είναι ο Λόγος που διευθύνει το Σύμπαν και μία η Πρόνοια η οποία το κυβερνά.","δεν υποστηρίζουμε ότι υπάρχουν άλλοι θεοί σ' άλλους λαούς και διαφορετικοί σ' άλλους ούτε βαρβάρους ούτε Έλληνες θεούς, ούτε νότιους ούτε βόρειους. Αλλ' όπως ο ήλιος, και η σελήνη, ο ουρανός και η γη και η θάλασσα είναι κοινά σε όλους τους ανθρώπους, αλλά ονομάζονται αλλιώς από άλλους και διαφορετικά από άλλους, έτσι ένας είναι ο Λόγος που διευθύνει το σύμπαν και μια η Πρόνοια, η οποία το κυβερνά....",τον Επίκουρο "Οι Θεοί δεν είναι πολλοί , όπως πολλοί νομίζουν, και δεν είναι ασεβής όποιος αμφισβητεί αυτά που οι πολλοί πιστεύουν για τους θεούς. Ασεβής είναι αντίθετα, αυτός που πιστεύει για τους θεούς ό,τι και οι πολλοί , γιατί δεν έχουν αληθινές γνώσεις αλλά εντυπώσεις".
Πρέπει κάποιος να ασχοληθεί πραγματικά με τα αρχαία κείμενα και να ψάξει τις βαθύτερες αλήθειες, για να αντιληφθεί ότι το "ένας" και "πολλοί" είναι έννοια αριθμητική, που μικρή αξία έχει στον υπεραισθητό κόσμο. Είναι διάκριση που έγινε μεταγενέστερα, όταν προσπαθούσαν να ερμηνεύσουν τον Θεό Πνεύμα, κατατάσσοντάς κι Αυτόν σε λογικές κατηγορίες, κι απετέλεσε απλώς αφορμή για συγκρούσεις μεταξύ φανατικών. Ο μυημένος αντίκριζε ταυτόχρονα τον Θεό και τους Θεούς. "Ο λατρεύων τους θεούς λατρεύει τον θεόν", έλεγε ο Πλωτίνος. Ο Θεός δεν έχει καμία νοητή ιδιότητα, προσέθετε. Είναι πέραν του νοητού, αδιανόητος και αδιάγνωστος. Μπορούμε να πούμε μόνον, τι δεν είναι, κι όχι τι είναι Όλες οι αμέτρητες θεϊκές δυνάμεις, που γεμίζουν τον κόσμο, δεν είναι βέβαια ανεξάρτητες μεταξύ τους. Τα πάντα λειτουργούν αρμονικά, διότι μία είναι η θεία ουσία του κόσμου.Γι' αυτό, δεν υπάρχει επίσης αντίφαση μεταξύ Θεϊσμού και Πανθεϊσμού, αφού, όπως επισημαίνει ο Πλωτίνος, ο Θεός υπέρκειται των πάντων (Θεϊσμός), αλλά ταυτοχρόνως περιλαμβάνει και τα πάντα (Πανθεϊσμός). Οι μυριάδες θεϊκές δυνάμεις, που γεμίζουν τον κόσμο μας, μολονότι συμβαίνει συχνά και να ανταγωνίζονται μεταξύ τους, είναι εκφάνσεις και βουλήσεις του Ενός. Διαβάζοντας προσεκτικά λοιπόν τα κείμενα των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων, και τους Ορφικούς ύμνους διαπιστώνει κανείς ότι οι αρχαίοι Έλληνες δεν υπήρξαν ειδωλολάτρες, αλλά κατ' ουσία μονοθεϊστές και πανθεϊστές.
Οι πρώτοι που μίλησαν για την μία και μοναδική αρχή Θεό ήταν οι Ορφικοί, όπως αποδεικνύεται και από τα ακόλουθα αποσπάσματα:
"Ένας βασιλεύς-κύριος υπάρχει αυτογέννητος κι όλα όσα έχουν δημιουργηθεί, είναι γεννήματα αυτού του Ενός. Και αυτός ο βασιλεύς περιφέρεται μέσα στα δημιουργήματά του και δίνει το καλό και το κακό",
" Ο Ζεύς έγινε πρώτος, ο Ζεύς και τελευταίος, ο Ζεύς είναι η κεφαλή, ο Ζεύς και το μέσον, από τον Δία γεννήθηκαν τα πάντα. Ο Ζεύς γεννήθηκε αρσενικός, ο Ζεύς υπήρξε η αθάνατη νύφη. Ο Ζεύς είναι το στήριγμα της γης και του έναστρου ουρανού. Ο Ζεύς είναι το θεμέλιο της θάλασσας, ο ήλιος και η σελήνη. Είναι ένα κράτος, ένας Θεός, ο μέγας κύριος των πάντων. Είναι η φωτιά και το νερό, η γη και ο αιθέρας, η νύχτα και η ημέρα, η Μήτις και ο Ερωτας με τις πολλές χαρές. Όλα αυτά βρίσκονται μέσα στο σώμα του μεγάλου Δία".
http://www.esoterica.gr/articles/contributions/esoteric/kivotos_3/kivotos3.htm
Ο όρος θρησκεία, που χρησιμοποιείται ενίοτε εναλλακτικά με την λέξη πίστη, ή σύστημα πίστης καθορίζει γενικώς την πίστη στο υπερφυσικό, το ιερό ή το θείο και τους ηθικούς κώδικες, πρακτικές, αξίες, οργανισμούς και τελετουργικά που συνδέονται της.
Πίστη είναι η βεβαιότητα κάποιας ή κάποιου για την αλήθεια ενός ισχυρισμού, ανεξάρτητα αν η βεβαιότητα αυτή είναι δικαιολογημένη ή όχι. Στην περίπτωση που η βεβαιότητα είναι δικαιολογημένη μιλάμε για γνώση και όχι για πίστη. Η ομαδική ή κοινή πίστη ορίζεται στις κοινές αλήθειες που μοιράζεται μια ομάδα πιστών ή ένα ευρύτερο σύνολο από πιστούς, που ακολουθούν για παράδειγμα μια θρησκεία.
wikipedia