Δήλος: Σε ένα αρχαίο εργαστήριο κοσμημάτων

«Η ζωή στη Δήλο είχε πάντα δυο όψεις, τολμηρή στο έπακρο, ερωτική και ανεπανάληπτη. Αρκεί μια ματιά στις ζωγραφιές και τα μωσαϊκά των σπιτιών της. Η Δήλος είναι στους αιώνες η πόλη του ήλιου και του φεγγαριού».


Το αρχαίο λιμάνι της Δήλου (των κλασικών χρόνων) είναι αυτό, το ίδιο που χρησιμοποιείται
και σήμερα για την αποβίβαση των επισκεπτών.
 

Η λάμψη και η χλιδή της Δήλου αντανακλάται στα κοσμήματα ενός χρυσοχοείου της αρχαιότητας, που ήρθαν στο φως από μια αρχαιολογική ανασκαφή σε μια συνοικία της, ανατολικά από τη Λεωφόρο των Λεόντων, μπροστά από το Ίδρυμα των Ποσειδωνιαστών. Ένα ζευγάρι σκουλαρίκια, ένα δακτυλίδι και ένα περιδέραιο είναι από μόνα τους ικανά να δώσουν μια εικόνα του νησιού, που βρίσκεται στην άνθισή του, τον 1ο πΧ αιώνα.

Το εντυπωσιακό σκουλαρίκι με την Άρτεμη (;) αποπνέει μια σπουδαία τέχνη, πέρα από τη χλιδή.

 

Τα περίτεχνα κοσμήματα που έφεραν στο φως οι πρόσφατες ανασκαφές στο νησί, από τον αρχαιολόγο Παναγιώτη Χατζηδάκη, δίνουν μια ενδεικτική εικόνα του πλούτου της Δήλου, την εποχή της μεγάλης ακμής της. 

Παρατηρώντας αυτά τα εξαιρετικής τέχνης κοσμήματα από χρυσό και πολύτιμους λίθους, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι πλούσιοι κάτοικοι της Δήλου ήταν οι πελάτες του εργαστηρίου που τα έφτιαξε και σήμερα φαντάζουν μοναδικά έργα τέχνης.

Τα κοσμήματα από το εργαστήριο χρυσοχοΐας του 1ου πΧ αιώνα βρέθηκαν στις επιχώσεις ενός αρχαίου δρόμου στη Δήλο, στην Αγορά της Ιερής Λίμνης. Είχαν πέσει στο δρόμο, όταν κάηκε το εργαστήριο, που στεγαζόταν πάνω από ένα φούρνο, μόνο που η φωτιά δεν προήλθε από το φούρνο, αλλά από τους πειρατές του Αθηνόδωρου, το 69 πΧ, που πυρπόλησαν την αγορά και τα σπίτια στη συνοικία της Λίμνης, καταστρέφοντας τα πάντα.

Εντυπωσιακό είναι και αυτό το περιδέραιο από χρυσό και πολύτιμες πέτρες. 

Με λίγη προσοχή φαίνεται ότι έχουν χρησιμοποιηθεί πολλές τεχνικές για την κατασκευή του.

Οι ανασκαφικές εργασίες που έφεραν στο φως αυτά τα κοσμήματα, με πολλά άλλα ακόμη σημαντικά ευρήματα, έγιναν για να καθαριστεί η Λεωφόρος των Λεόντων, που συνέδεε στην αρχαιότητα το λιμάνι του Σκαρδανά, που είναι το λιμάνι των αρχαϊκών χρόνων, με το Ιερό του Απόλλωνα και περνούσε μπροστά από το άνδηρο των Λεόντων, ένα αφιέρωμα της Νάξου στον Απόλλωνα.
Έτσι, στην ανατολική πλευρά της Λεωφόρου των Λεόντων, μπροστά από το Ίδρυμα των Ποσειδωνιαστών, αποκαλύφθηκε μια ολόκληρη αγορά, με πολλά καταστήματα και εργαστήρια, όπως επισημαίνει ο αρχαιολόγος-ανασκαφέας, Παναγιώτης Χατζηδάκης, ο οποίος μπορεί να αποφεύγει να δίνει συνεντεύξεις, δεν αρνείται, ωστόσο, να δίνει πληροφορίες και στοιχεία, όταν του ζητηθούν, για την εξαιρετικά σημαντική δουλειά που έχει γίνει από τον ίδιο και τους συνεργάτες του στη Δήλο τα τελευταία χρόνια.

Ακόμη ένα υπέροχο κόσμημα, με μια φυσιοκρατική απόδοση του κεφαλιού ενός αιλουροειδούς,
από χρυσό και πολύτιμες πέτρες. 

 

Ο Παναγιώτης Χατζηδάκης είναι η ψυχή ενός προγράμματος που χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση για να γίνουν αυτές οι ανασκαφές. Πρόκειται για την ακρίβεια για την πρώτη φάση του προγράμματος: «Χάραξη-διαμόρφωση πορείας επίσκεψης του Αρχαιολογικού Χώρου Δήλου, συντήρηση-στερέωση μνημείων, συντήρηση ψηφιδωτών και επιχρισμάτων», που χρηματοδοτήθηκε από το Γ ΚΠΣ με το ποσό των 3.730.702 ευρώ.

Με αυτά τα χρήματα έγιναν θαύματα στη Δήλο, που για πολλά χρόνια υπήρχε μια αδράνεια στο νησί και μια απραξία. Ένα τέλμα.

Στα βόρεια του Αρχαιολογικού Χώρου απομακρύνθηκαν λόφοι από μπάζα των ανασκαφών του 1894 και του 1916 και διανοίχτηκε σ' όλο το μήκος της η Λεωφόρος Λεόντων, μέχρι το αρχαϊκό λιμάνι.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ανασκαφέα-αρχαιολόγου, σε ένα δρόμο, ανατολικά από τη Λεωφόρο των Λεόντων: «στο δρόμο, μπροστά στο αρτοπωλείο, βρέθηκαν αρκετά χρυσά κοσμήματα των αρχών του 1ου αι. π.Χ. που έχουν πέσει από το υπερκείμενο εργαστήριο χρυσοχόου».

Ένα από τα εργαστήρια που αποκάλυψαν οι ανασκαφές στην περιοχή της Λεωφόρου των Λεόντων,
απέναντι από την Ιερή Λίμνη.

Στην ομιλία του, στην Αρχαιολογική Εταιρεία, για τις ανασκαφές στη Δήλο και τα ευρήματα που έφεραν στο φως, ο αρχαιολόγος Παναγιώτης Χατζηδάκης είπε μεταξύ άλλων, αναφερόμενος στα κοσμήματα που βρέθηκαν: «Μερικά χρυσά σκουλαρίκια, όμοια με άλλα τα οποία είχαν βρεθεί κατά τη δεκαετία του ΄60 και θεωρήθηκαν εισαγόμενα από την Αλεξάνδρεια, ήταν τα ευρήματα του χρυσοχοείου, αποδεικνύοντας την επιτόπια κατασκευή τους.»

• Τα χρυσά σκουλαρίκια με μια περίαπτη φτερωτή Άρτεμη (;) με τη φαρέτρα της, είναι αληθινά κομψοτεχνήματα.
• Το ίδιο και το δακτυλίδι με μια χρυσή γάτα, σε εντελώς φυσιοκρατική απόδοση και ένθετες πολύτιμες πέτρες.
• Η ίδια χρυσή γάτα που υπάρχει στο δακτυλίδι, υπάρχει και στο περίαπτο κόσμημα του λαιμού (περιδέραιο) από χρυσό και πολύτιμες πέτρες.

 

Η Λεωφόρος των Λεόντων περνά μπροστά από το Άνδηρο των Λεόντων, που αφιέρωσε η Νάξος στον Απόλλωνα, τον 7ο πΧ αιώνα. Τα αυθεντικά λιοντάρια έχουν τοποθετηθεί στο μουσείο και αυτά που υπάρχουν σήμερα στο άνδηρο είναι πιστά αντίγραφα. Ωστόσο, τα λιοντάρια πάντα συγκεντρώνουν μπροστά τους επισκέπτες.

Το υψηλό επίπεδο κατασκευής, τα υλικά και η αισθητική αυτών των κοσμημάτων πιστοποιούν ότι η Δήλος του 1ου πΧ αιώνα βρίσκεται σε άνθηση, μια πόλη που κατοικείται από εύπορους εμπόρους, εφοπλιστές και τραπεζίτες, που μπορούν ασφαλώς να αγοράζουν μεταξύ των άλλων και ακριβά κοσμήματα, όπως αυτά που βρέθηκαν στο εργαστήριο της αγοράς, απέναντι από την Ιερή Λίμνη.

Η τέχνη και η ποιότητα αυτών των κοσμημάτων εναρμονίζονται με την ποιότητα κατασκευής των σπιτιών, τόσο στη συνοικία της Λίμνης, όσο και στη συνοικία του Θεάτρου, όπου υπάρχουν τα σπίτια με τα υπέροχα αίθρια, τις βαριές μαρμαροκατασκευές, τα επιμελημένα κονιάματα και τα μοναδικά δάπεδά τους που κοσμούνται με εξαιρετικής τέχνης ψηφιδωτά.

Πανοραμική άποψη του αρχαιολογικού χώρου της Δήλου, από την κορυφή του Κύνθου,

του βουνού, που υψώνεται στο κέντρο του νησιού, με εντυπωσιακή θέα στις γύρω Κυκλάδες.

Η ανασκαφή του κυρίου Χατζηδάκη έφερε στο φως αναπνοές ζωής από μια αρχαία πόλη, που και σήμερα ακόμη τα ερείπιά της ανασαίνουν με ένα κοσμοπολίτικο τρόπο, όμοιο με αυτό που βίωσε η πόλη στην ακμή της.

Ο αρχαιολόγος δεν σταματά εδώ. Μετά την ολοκλήρωση της πρώτης φάσης των εργασιών έχει εκπονηθεί ένα καινούριο πρόγραμμα, όπως σημειώνει ο ίδιος «και έχει ζητηθεί χρηματοδότηση 1.212.000,00 ευρώ από το Δ' ΚΠΣ, ώστε να γίνουν ανάλογες εργασίες στο νότιο τμήμα του αρχαιολογικού χώρου, στη Συνοικία του Θεάτρου, και να ολοκληρωθεί η διαμόρφωση μιας διαδρομής επίσκεψης και να γίνει το σύνολο του αρχαιολογικού χώρου προσιτό σε όλους τους επισκέπτες και η επίσκεψή του διδακτική και κυρίως ασφαλής». 

Ενας από τους κεντρικούς αρχαίους δρόμους της Δήλου, που οδηγεί στην περιοχή της Συνοικίας της ιερής Λίμνης. Κάτω από το πλακόστρωτο οδόστρωμα υπάρχει αγωγός για τα όμβρια ύδατα, που τα κατευθύνει προς τις δεξαμενές-συλλεκτήρες για την ύδρευση της πόλης στην αρχαιότητα.  
 

Είναι φανερό πως τα τελευταία χρόνια κάτι σημαντικό γίνεται στη Δήλο, τον μεγαλύτερο σε έκταση αρχαιολογικό χώρο που υπάρχει στην Ελλάδα και μόνο ένα μέρος του έχει ανασκαφεί, γιατί τα τρία τέταρτα παραμένουν παντελώς ανεξερεύνητα. Στην πραγματικότητα έχει ερευνηθεί μόνο η καρδιά της πόλης των 30.000 κατοίκων, με τα Ιερά και τα δημόσια κτήρια, τα κτήρια του αρχαίου λιμανιού και μαζί ένα μέρος από τις πλούσιες Συνοικίες της, όπως εκείνη του Θεάτρου και εκείνη της Ιερής Λίμνης.

Η πολύπαθη πόλη, που γνώρισε πολλούς κατακτητές, διώκτες, «προστάτες» και τιμωρούς, η πόλη που ήταν στις δόξες της το κέντρο του εμπορίου και της θαλάσσιας διακίνησης εμπορευμάτων, μια πόλη πλούτου και χλιδής, την ίδια ώρα που κυριαρχούσε πάνω της το Ιερό του Απόλλωνα, καθιστώντας την μια Ιερή πόλη, με παγκόσμιο προσκύνημα, συγκεντρώνει και σήμερα με τα ερείπιά της, το παγκόσμιο ενδιαφέρον.

Ένας εξαιρετικά σημαντικός τόπος γι' αυτό που ήταν. Γιατί ο πολιτισμός της έκανε να ανθίσουν πάνω της ανεμπόδιστα όλες σχεδόν οι λατρείες που υπήρχαν στη Μεσόγειο. Δίπλα-δίπλα λατρεύτηκαν, εκτός από τον Απόλλωνα, την Άρτεμη, τον Διόνυσο, τον Ερμή, τον Ινωπό και την Αφροδίτη, θεοί από την Αίγυπτο, όπως η Ίσιδα και ο Σέραπις.

Πανοραμική άποψη από την κορυφή του κοίλου του αρχαίου θεάτρου.

Τα θυμιάματα της μέρας, από το Ιερό του Απόλλωνα, έδιναν τη θέση τους τις νύχτες στα ακριβά αρώματα, που περιέφεραν στα συμπόσια και στις διασκεδάσεις οι θεραπαινίδες. Η ζωή στη Δήλο είχε πάντα δυο όψεις, τολμηρή στο έπακρο, ερωτική και ανεπανάληπτη. Αρκεί μια ματιά στις ζωγραφιές και τα μωσαϊκά των σπιτιών της. Η Δήλος είναι στους αιώνες η πόλη του ήλιου και του φεγγαριού.

Η περιοχή του Ιερού του Απόλλωνα, που είναι και η καρδιά του αρχαιολογικού χώρου.

 

Σ.τ.Σ: Οι φωτογραφίες των κοσμημάτων παραχωρήθηκαν από τον αρχαιολόγο και ανασκαφέα, Παναγιώτη Χατζηδάκη.

Πηγή

• Tweet
• Share
• Share
• Share
• Share

Related Post