αρχαίων Ελλήνων πιθανώς ο σύγχρονος Έλλην, αναγνώστης θα δυνηθή ίσως να αντιληφθή,
πόσον συγγενής παρά τας προσπαθείας των αριστερών και προοδευτικών καθαρμάτων που ρυπαίνουν την πατρίδα του,
εξακολουθεί να παραμένη εις αυτόν η γλώσσα των αρχαίων προγόνων του.
Αρχαία αποφθεγμάτα, Γνωμικά, Αφορισμοί, Παροιμίες και άλλα
Αγάπη & Έρωτας
Έρως ανίκατε μάχαν,
Έρως, ός εν κτήμασι πίπτεις, ός εν
μαλακαίς παρειαίς νεάνιδος εννυχεύεις.
Σοφοκλής,496-406 π.Χ.,Αρχαίος τραγικός"Αντιγόνη"
Τυφλός ο έρως.
Θεόκριτος,3ος π.Χ. αιών,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Αγωγή & Παιδεία
Ο μη δαρείς άνθρωπος ου παιδεύεται.
Μένανδρος,4ος αιων π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Ανθρώπων άρχειν
Διογένης, 410-323 π.Χ., Κυνικός φιλόσοφος
(λογοπαίγνιο, απαντώντας στην ερώτηση με τι ασχολείται).
Η παιδεία, καθάπερ ευδαίμων χώρα, πάντα τ' αγαθά φέρει.
Σωκράτης, 469-399 π.Χ.,Φιλόσοφος
Το αποδημείν εί αρίστη παιδεία.
Αδράνεια & Τεμπελιά
Αργία μήτηρ πάσης κακίας.
Σόλων, 630-560 π.Χ.,Αθηναίος νομοθέτης
Αδύνατον τον μηδέν πράττοντα πράττειν εύ.
Αριστοτέλης, 384-322 π.Χ., Φιλόσοφος
Έργον δ' ουδέν όνειδος, αεργίη δε τ'όνειδος.
Ησίοδος,7ος αιών π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Σπεύδε βραδέως.
Πυθαγόρας,580-490 π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος
Αίτιο & Αποτέλεσμα
Φιλίας μεν αρχή έπαινος, έχθρας δε ψόγος.
Ουδέν εκ δενός γένοιτο.
Αλκαίος,7-6ος αιων π.Χ.,Αρχαίος λυρικός ποιητής
Αμαρτίαι γονέων παιδεύουσι τέκνα.
Αλήθεια & Ψέμα
Άγει δε προς φως την αλήθειαν χρόνος.
Μένανδρος,4ος αιων π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Ιδού η Ρόδος, ιδού και το πήδημα.
Αίσωπος, 620-560 π.Χ., Αρχαίος μυθοποιός
Αεί κράτιστον εστί τα αληθή λέγειν εν παντί καιρώ.
Μένανδρος, 4ος αιων π.Χ., Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Εν οίνω αλήθεια.
Αλκαίος, 7-6ος αιων π.Χ., Αρχαίος λυρικός ποιητής
Ανάγκη
Κακόν ανάγκη, αλλ' ουδεμία ανάγκη ζην μετά ανάγκης.
Επίκουρος, 341-270 π.Χ., Αρχαίος Φιλόσοφος
Πενία τέχνας κατεργάζεται.
Θεόκριτος, 3ος π.Χ. αιών, Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Ουδείς ανάγκης μείζον ισχύει νόμος.
Μένανδρος, 4ος αιων π.Χ., Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Ανάγκα και Θεοί πείθονται.
Αναποτελεσματικότητα
(Όλα τα περί "αναποτελεσματικότητας" αναφέρονται από τον Πλούταρχο, -"Περί των Αδυνάτων"-αλλά μάλλον πρόκειται για ανθολόγηση γνωστών, και όχι δικών του, γνωμικών και παροιμιών)
Ελαίω πύρ σβεννύεις.
Κοσκίνω ύδωρ αντλείς.
Ηλίω φώς δανείζεις.
Ανδριάντα γαργαλίζεις.
Όρνιθος γάλα ζητείς.
Θάλασσαν σπείρεις.
Πλίνθον πλύνεις.
Πρός κωφοίς αποπέρδεις.
Άνεμον διώκεις.
Άμμον θαλάσσης κοφίνω ζητείς μετρείν.
Εις ψάμμον οικοδομείς.
Δελφίνα νήχεσθαι διδάσκεις.
Νεκρόν μαστίζεις.
Ανθρώπινες σχέσεις
Αλλήλων καταφρονούντες αλλήλοις αρεσκεύονται και αλλήλων υπερέχειν θέλοντες, αλλήλοις υποκατακλίνονται.
Μάρκος Αυρήλιος,121-180 μ.Χ.,Ρωμαίος Αυτοκράτορας
Οι άνθρωποι γεγόνασιν αλλήλων ένεκα. Ή δίδασκε ούν ή φέρε.
Μάρκος Αυρήλιος,121-180 μ.Χ.,Ρωμαίος Αυτοκράτορας
Ξένους ξένιζε και συ γαρ ξένος γ' έση.
Μένανδρος,4ος αιων π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Αστειεύθητι μόνον ίσοις σου.
Βίων ο Βορυσθενίτης,Αρχαίος ποιητής
μτφρ: Να αστειεύεσαι μόνο με ίσους σου
Τα καθήκοντα ταις σχέσεσι προσμετρείται.
Επίκτητος,50 μ.Χ.-120 μ.Χ,Στωικός Φιλόσοφος
μτφρ: Τα καθήκοντα εξαρτώνται από τις σχέσεις.
Ανωτερότητα
Αετός μυίας ου θηρεύει.
Ου γαρ δοκείν άριστος αλλ' είναι θέλει.
Αισχύλος,525-456 π.Χ.,Αρχαίος τραγικός ποιητής
Αιέν αριστεύειν και υπείροχον έμμεναι άλλων.
Όμηρος,800-750 π.Χ.,Ποιητής
Ιππόλαχος από τη Λυκία στο γιο του Γλαύκο Ιλιάδα Ζ.
Ο ήλιους εις τους αποπάτους, αλλ 'ου μειώνεται.
Διογένης,410-323 π.Χ.,Κυνικός φιλόσοφος
Φιλοκαλούμεν γαρ μετ' ευτελείας και φιλοσοφούμεν άνευ μαλακίας.
Θουκυδίδης,460-394 π.Χ.,Αθηναίος ιστορικός
Αξία & Ικανότητα
Είς εμοί μύριοι, εάν άριστος εί.
Ηράκλειτος,544-684 π.Χ.,Ίων φιλόσοφος
Εις, αλλά λέων.
Αίσωπος, 620-560 π.Χ., Αρχαίος μυθοποιός
Άξιος της νηός ο ναύκληρος. .
Αίσωπος, 620-560 π.Χ., Αρχαίος μυθοποιός
Εξ όνυχος τον λέοντα.
ερμηνεία: Ο άξιος φαίνεται και από τις μικρές λεπτομέρειες.
Απόψεις & Γνώμες
Τα ανθρώπων δοξάσματα παίδων αθύρματα.
Ηράκλειτος,544-684 π.Χ.,Ίων φιλόσοφος
μτφρ: Οι γνώμες των ανθρώπων είναι παιδιάστικα παιχνίδια.
Αι δεύτεραι πως φροντίδες σοφώτεραι.
Ευριπίδης, 480-406 π.Χ., Αρχαίος τραγικός
μτφρ: Οι δεύτερες σκέψεις είναι μάλλον πιο σωστές. Από τον "Ιππόλυτο"
Προς γαρ το τελευταίον εκβάν,έκαστον των πριν υπαρξάντων κρίνεται.
Δημοσθένης,384-322 π.Χ.,Αθηναίος ρήτορας
Γάμος
Γάμος γαρ ανθρώποισιν ευκταίον κακόν.
Γαμείν εκ των ομοίων. Εάν γαρ εκ των κρειττόνων, δεσπότας, ου συγγενείς κτήσει.
Κλεόβουλος ο Ρόδιος,6ος π.Χ. αιών
μτφρ: Να παντρεύεσαι από τη σειρά σου. Αν παντρευτείς καλύτερο θα αποκτήσεις αφεντικά, όχι συγγενείς.
Γαμείν δε μέλλων βλέψον εις τους γείτονας.
μτφρ: Όταν πρόκειταινα παντρευτείς, ρώτα τους γείτονες (της)
Γεγονότα
Μη ζήτει τα γενόμενα γίνεσθαι ως θέλεις, αλλά θέλε γίνεσθαι τα γινόμενα ως γίνεται και ευροήσεις.
Επίκτητος,50 μ.Χ.-120 μ.Χ,Στωικός Φιλόσοφος
Ό γέγονε, γέγονε.
Γηρατειά
Τίμα το γήρας, ου γαρ έρχεται μόνον.
Μένανδρος,4ος αιων π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Αμές ποκ' ήμες άλκιμοι νεανίαι.
μτφρ: Ήμασταν κι εμείς κάποτε ρωμαλέοι νέοι.
Τραγούδι από το χορό των γερόντων στις γιορτές της αρχαίας Σπάρτης
Αετού γήρας κορύδου νεότης.
μτφρ: Του αετού τα γηρατειά ισοδυναμούν με του κορυδαλλού τα νιάτα.
Γλώσσα
Η γλώσσα λανθάνουσα τ' αληθή λέγει.
Μένανδρος,4ος αιων π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Ποίον σε έπος φύγεν έρκος οδόντων;
μτφρ: Τι λόγια σου ξέφυγαν τώρα;
Η γλώσσα σου μη προτρεχέτω του νου.
Χίλων ο Λακεδαιμόνιος,6ος π.Χ. αιων,Εκ των επτά σοφών
Ξίφος τιτρώσκει σώμα, τον δε νουν λόγος.
Έπεα πτερόεντα.
Όμηρος,800-750 π.Χ.,Ποιητής Ιλιάς, σε διάφορα χωρία
Από κύλικος μέχρι χειλέων πολλά πέλει.
Η γλώσσα πολλούς εις όλεθρον ήγαγεν.
Μένανδρος,4ος αιων π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Γνώση
Μη είναι βασιλικήν ατραπόν επί γεωμετρίαν.
Ευκλείδης,4-3ος αιων π.Χ.,Αλεξανδρινός μαθηματικός
μτφρ: Δεν υπάρχει βασιλικός [σύντομος] δρόμος για να μάθεις γεωμετρία.
Πολλοί πολυμαθέες νόον ουκ έχουσιν.
Δημόκριτος,470-370 π.Χ.,Αρχαίος φιλόσοφος
Γηράσκω δ' αεί πολλά διδασκόμενος.
Σόλων,630-560 π.Χ.,Αθηναίος νομοθέτης
Γνώθι σαυτόν.
Χίλων ο Λακεδαιμόνιος,6ος π.Χ. αιων,Εκ των επτά σοφών
Πολυμαθίη νόον ου διδάσκει.
Ηράκλειτος,544-684 π.Χ.,Ίων φιλόσοφος
Εν οίδα ότι ουδέν οίδα.
Σωκράτης, 469-399 π.Χ.,Φιλόσοφος
Πολυμαθίη-κακοτεχνίη.
Ηράκλειτος,544-684 π.Χ.,Ίων φιλόσοφος
Πολλ' οίδ' αλώπηξ, εχίνος δε εν, μέγα.
μτφρ: Η αλεπού ξέρει πολλά και ο σκαντζόχοιρος ένα, μεγάλο
Πολλών δ' ανθρώπων ίδεν άστεα και νόον έγνων.
Όμηρος,800-750 π.Χ.,Ποιητής Οδύσσεια α'
Γράμματα μαθείν δει, και, μαθόντα, νουν έχειν.
Μένανδρος,4ος αιων π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Επιστήμη ποιητική ευδαιμονίας.
Πλάτων,427-347 π.Χ.,Φιλόσοφος
μτφρ: Η γνώση είναι δημιουργός της ευτυχίας
Καιρόν γνώθι.
Πιττακός ο Μυτιληναίος, εκ των επτά σοφών
Ανέγνων, έγνων, κατέγνων. .
Ιουλιανός ο Παραβάτης
(όταν διάβασε ένα βιβλίο χριστιανικού περιεχομένου)
Πάντες άνθρωποι φύσει ορέγονται του ειδέναι.
Αριστοτέλης,384-322 π.Χ., Φιλόσοφος
Γυναίκα
Θάλασσα και πυρ, και γυνή τρίτον κακόν.
Μένανδρος,4ος αιων π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Άδης και γυνή μηδέποτε χορτασθήσωνται.
Βίον καλόν ζης αν γυναίκα μη έχεις.
Ρύπος γυνή πέφυκε ηργυρωμένος.
Γυναιξί πάσαις κόσμον η σιγή φέρει.
Μένανδρος,4ος αιων π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Γυναικί κόσμος οι τρόποι, ουχί χρυσία.
μτφρ: Το στολίδι της γυναίκας είναι η συμπεριφορά και όχι τα κοσμήματα.
Λυχνίας σβησθείσης, πάσα γυνή ομοία.
Διογένης,410-323 π.Χ.,Κυνικός φιλόσοφος
Δικαιολογίες
Όμφακες εισίν.
Αίσωπος,620-560 π.Χ.,Αρχαίος μυθοποιός
Ασθενής και οδοιπόρος αμαρτίαν ουκ έχει.
Δικαιοσύνη
Αδικεί πολλάκις ο μη ποιών τι, ου μόνον ο ποιών τι.
Μάρκος Αυρήλιος,121-180 μ.Χ.,Ρωμαίος Αυτοκράτορας
Μηδενί δίκην δικάσης, πριν αμφοίν μύθον ακούσης.
Αριστοφάνης,445-386 π.Χ.,Από τις "Σφήκες"
Έστι δίκης οφθαλμός, ος τα πάνθ' ορά.
Μένανδρος,4ος αιων π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Ανεξέταστον μη κόλαζε μηδένα.
Μένανδρος,4ος αιων π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Το δίκαιον ουκ άλλο τι ή του κρείττονος ξυμφέρον.
Πλάτων,427-347 π.Χ.,Φιλόσοφος
Ένοχος ένοχον ου ποιεί.
Δράση
Πέτρην κοιλαίνει ρανίς ύδατος ενδελεχείη.
μτφρ: Μια επίμονη σταγόνα νερού ανοίγει τρύπα σε πέτρα.
Λίθος κυλινδόμενος το φύκος ου ποιεί.
μτφρ: Πέτρα που κυλάει, δεν χορταριάζει.
Δαπανώμενος εφ' α μη δει, ολίγος έση εφ' ά δει.
μτφρ: Ξοδεύοντας τον εαυτό σου σ' αυτά που δεν χρειάζεται, δεν φτάνεις γι' αυτά που πρέπει.
Συν Αθηνά και χείρα κίνει.
Αίσωπος, 620-560 π.Χ., Αρχαίος μυθοποιός
Αμ' έπος, αμ' έργον.
Ηρόδοτος,480-420 π.Χ.,Ιστοριογράφος
Μάταιόν εστι παρά θεών αιτείσθαι ά τις ευατώ χορηγήσαι ικανός εστι.
Επίκουρος,341-270 π.Χ.,Αρχαίος Φιλόσοφος
μτφρ: Είναι μάταιο να ζητάς από τους θεούς αυτά που μπορείς να αποκτήσεις μόνος σου.
Ο κύβος ερρίφθη.
Μένανδρος,4ος αιων π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Τα αγαθά κόποις κτώνται.
Φιλεί δε τω κάμνοντι συσπεύδειν θεός.
Αισχύλος,525-456 π.Χ.,Αρχαίος τραγικός ποιητής
Δρόμος
Οδού παρούσης την ατραπόν μη ζήτει.
Τας λεωφόρους μη βαδίζειν.
Πυθαγόρας,580-490 π.Χ.,Έλληνας φιλόσοφος
Εγώ
Το νικάν εαυτόν πασών νικών πρώτη και αρίστη. Το δε ηττάσθαι αυτόν υφ' εαυτού, αίσχιστον και κάκιστον.
Δημόκριτος,470-370 π.Χ.,Αρχαίος φιλόσοφος
Φιλεί δ' εαυτού πλείον ουδείς ουδένα.
Μένανδρος,4ος αιων π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Ελευθερία
Τό ευδαίμον τό ελεύθερον, τό δ' ελεύθερον τό εύψυχον.
Θουκυδίδης,460-394 π.Χ.,Αθηναίος ιστορικός
Από τον "Επιτάφιο" του Περικλή
Εκλυτέον εαυτούς εκ του περί τα εγκύκλια και τα πολιτικά δεσμωτηρίου.
Επίκουρος,341-270 π.Χ.,Αρχαίος Φιλόσοφος
μτφρ: θα πρέπει να απελευθερωθούμε από τις καθημερινές και δημόσιες ασχολίες που μας δεσμεύουν.
Ελληνισμός
Έλληνες αεί παίδές εστε, γέρων δε Έλλην ουκ έστιν.
Ηρόδοτος,480-420 π.Χ.,Ιστοριογράφος
Αιγύπτιοι ιερείς προς τον Σόλωνα
Παπαί, Μαρδόνιε, κοίους επ' άνδρας ήγαγες μαχησομένους ημέας, οί ου περί χρημάτων τον αγώνα ποιούνται, αλλά περί αρετής.
Πέρσης στρατηγός για τους Έλληνες το 480π.Χ.
Ώ παίδες Ελλήνων, ίτε ελευθερούτε πατρίδ' ελευθερούτε δε παίδας, γυναίκας, θεών τε πατρώων έδη,θήκας τε προγόνων νυν υπέρ πάντων αγών
Αισχύλος,525-456 π.Χ.,Αρχαίος τραγικός ποιητής
Από την τραγωδία "Πέρσαι"
Το των Ελλήνων ?νομα πεποίηκε μηκέτι του γένους αλλ? της διανοίας δοκείν είναι, και μάλλον Έλληνας καλείσθαι των της παιδεύσεως της ημετ?ρας η των της κοινής φύσεως μετέχοντας.
Ισοκράτης, 436-338 π.Χ., Αθηναίος ρήτορας
Υπό σκιήι
Διηνέκης (Σπαρτιάτης πολεμιστής), απάντηση στην παρατήρηση ότι οι Πέρσες είναι τόσοι πολλοί που τα βέλη τους κρύβουν τον ήλιο: "Καλύτερα, θα πολεμήσουμε υπό σκιάν!"
Πας μη Έλλην, βάρβαρος.
Φοβού τους Δαναούς και δώρα φέροντας.
Βιργίλιος, 70-19 π.Χ., Λατίνος ποιητής
Έπαινος & Κολακεία
Μεγάλα βλάπτουσι τους αξυνέτους οι επαινέοντες.
Δημόκριτος,470-370 π.Χ.,Αρχαίος φιλόσοφος
Επαινούμενος, μη πάντα πίστευε.
Μηδέν θαυμάζειν.
Πυθαγόρας,580-490 π.Χ.,Αρχαίος φιλόσοφος
Επικοινωνία
Πολλοί δρώντες τα αίσχιστα, λόγους τους αρίστους ασκέουσι.
Δημόκριτος,470-370 π.Χ.,Αρχαίος φιλόσοφος
Στέργει γαρ ουδείς άγγελον κακών επών.
Σοφοκλής,496-406 π.Χ.,Αρχαίος τραγικός
Κακοίς ομιλών καυτός εκβήσει κακός. .
Μένανδρος,4ος αιων π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Κρείττον του λαλείν το σιγάν
Σοφόν το σαφές.
Ευριπίδης,480-406 π.Χ.,Αρχαίος τραγικός Ορέστης
Αποκρίνου εν καιρώ
Περίανδρος ο Κορίνθιος, εκ των 7 σοφών
Το λακωνίζειν εστί φιλοσοφείν.
Ου με πείσεις, καν με πείσεις.
Αριστοφάνης,445-386 π.Χ.
Πάταξον μεν, άκουσον δε.
Θεμιστοκλής,525-461 π.Χ.,Αθηναίος πολιτικός
Άκουε πολλά, λάλει καίρια.
Βίας ο Πριηνεύς,625-540 π.Χ.
Γέρων γέροντι ηδίστην γλώτταν έχει, παις παιδί.
Ζωή
Βίος αληλεσμένος και μάζα μεμαγμένη.
Λάθε βιώσας.
Επίκουρος,341-270 π.Χ.,Αρχαίος Φιλόσοφος
Μηδένα προ του τέλους μακάριζε.
Σόλων,630-560 π.Χ.,Αθηναίος νομοθέτης από τον Ηρόδοτο
Σκιάς όναρ άνθρωπος.
Πίνδαρος,522-438 π.Χ.,Αρχαίος λυρικός ποιητής
Ο κόσμος σκηνή, ο βίοςπάροδος. Ήλθες, είδες, απήλθες.
Δημόκριτος,470-370 π.Χ.,Αρχαίος φιλόσοφος
Βίος ανεόρταστος, μακρά οδός απανδόχευτος.
Δημόκριτος,470-370 π.Χ.,Αρχαίος φιλόσοφος
Ψυχάριον εί, βαστάζον νεκρόν.
Επίκτητος,50 μ.Χ.-120 μ.Χ,Στωικός Φιλόσοφος
Μη ως μύρια μέλλων έτη ζην. Το χρεών επήρτηται. Έως ζης, έως έξεστιν, αγαθός γενού.
Μάρκος Αυρήλιος,121-180 μ.Χ.,Ρωμαίος Αυτοκράτορας
Πάς ώσπερ άρτι γεγονώς εκ του ζην απέρχεται.
Επίκουρος,341-270 π.Χ.,Αρχαίος Φιλόσοφος
μτφρ: Ο καθένας φεύγει απ' τη ζωή, σαν να 'ρθε τώρα μόλις.
Ηγεσία & Διοίκηση
Τον άρχοντα τριών δει μέμνησθαι: Πρώτον ότι ανθρώπων άρχει. Δεύτερον ότι κατά νόμους άρχει. Τρίτον ότι ουκ αεί άρχει.
Αγάθων,450-400 π.Χ.,Αρχαίος τραγικός
Αρχή άνδρα δείκνυσι.
Βίας ο Πριηνεύς,625-540 π.Χ.
Χαλεπόν το ποιείν, το δε κελεύσαι ράδιον.
Αρχηγού παρόντος, πάσα αρχή παυσάτω.
Το διοικείν εστί προβλέπειν.
Ισχυρόν όντα πράον είναι, όπως οι πλησίον αιδώνται μάλλον ή φοβώνται.
Χίλων ο Λακεδαιμόνιος,6ος π.Χ. αιων,Εκ των επτά σοφών
Ου τοις άρχειν βουλομένοις μέμφομαι, αλλά τοις υπακούειν ετοιμοτέροις ούσιν.
Θουκυδίδης,460-394 π.Χ.,Αθηναίος ιστορικός
Ηθική
Βραχεία τέρψις ηδονής κακής.
Ά μη προσήκει μητ' άκουε μηθ' όρα.
μτφρ: Αυτά που δεν πρέπει, μήτε να τ' ακούς μήτε να τα βλέπεις.
Ηδοναί άκαιροι τίκτουσιν αηδίας.
Δημόκριτος,470-370 π.Χ.,Αρχαίος φιλόσοφος
Ήθος ανθρώπω δαίμων.
Ηράκλειτος,544-684 π.Χ.,Ίων φιλόσοφος
Θάνατος
Εκ γαίης γαρ πάντα και εις γην πάντα τελευτά.
Ξενοφάνης,570-480 π.Χ.,Φιλόσοφος
Νεκρός ου δάκνει.
Πλούταρχος,47-120 μ.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ιστορικός
Τον τεθνηκότα μη κακολογείν.
Χίλων ο Λακεδαιμόνιος,6ος π.Χ. αιων,Εκ των επτά σοφών
Εμού θανόντος γαία πυρί μιχθήτω.
Ον γαρ οι Θεοί φιλούσιν, αποθνήσκει νέος.
Μένανδρος,4ος αιων π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Θυμός
Δυο τα εναντιώτατα ευβουλία είναι, τάχος τε και οργήν.
Θουκυδίδης, 460-394 π.Χ., Αθηναίος ιστορικός
Μένεα πνέων
Όμηρος,800-750 π.Χ.,Ποιητής
Αθάνατον οργήν μη φύλαττε, θνητός ων.
Θυμού κράτει.
Καλό & Κακό
Το μεν καλόν ορώκαι επιδοκιμάζω, πράττω δε το κακόν.
Οβίδιος, 43 π.Χ.-17 μ.Χ., Ρωμαίος ποιητής
Η Μήδεια...
Ευλαβού τας διαβολάς καν ψευδείς ώσιν.
Ισοκράτης, 436-338 π.Χ., Αθηναίος ρήτορας
μτφρ: Να φοβάσαι τις συκοφαντίες, ακόμα κι αν είναι ψέματα.
Ουδείς εκών κακός.
Ουδέν κακόν αμιγές καλού.
Ενός κακού μύρια έπονται.
Λογική
Πόθεν τούτο τεκμαίρεις;
Πλάτων,427-347 π.Χ.,Φιλόσοφος
Ράβδος εν γωνία, άρα βρέχει.
Μέσα & Δυνατότητες
Δος μοι πα στω και την γαν κινήσω.
Αρχιμήδης,287-212 π.Χ.,Μαθηματικός
Πάσσαλος πασσάλω εκρούεται.
Αργυραίς λόγχαις μάχου και πάντων κρατήσεις.
Χρησμός της Πυθίας προς τον Φίλιππο Β' της Μακεδονίας.
μτφρ: Να μάχεσαι με αργυρές λόγχες (δηλ. να δωροδοκείς) και θα κερδίσεις όλες τις μάχες.
Ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος.
Λουκιανός, 120-180 μ.Χ., Σύρος συγγραφέας
από τους "Νεκρικούς Διαλόγους"
Ου παντός πλειν ες Κόρινθον.
Ήλω γαρ ο ήλος.
Μυστικά
Κακά εν οίκω κρύπτε.
Θαλής ο Μιλήσιος,643-548 π.Χ.,Αρχαίος Φιλόσοφος
Τα εν οίκω μη εν δήμω.
Ουδέν κρυπτόν υπό τον ήλιον.
Βους επί γλώσσης.
Για δωροδοκούμενους που "τα έπαιρναν" για να μη μιλήσουν (κάποια νομίσματα απεικόνιζαν βόδι).
Νίκη & Ήττα
Μήτε νικών αμφάδην αγάλλεο, μήτε νικηθείς, εν οίκω καταπεσών οδύρεο.
Θέογνις,6ος αιών π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Ανίκητος εί, ω παι.
Πυθία προς Μ.Αλέξανδρο
Νικάν άδοξον, ηττάσθαι όνειδος.
Νους
Νους ορά και νους ακούει.
Επίμαρχος, 540-450 π.Χ., Αρχαίος ποιητής
Ο νοών νοείτω.
Ντροπή
Αιδώς γαρ εν κακοίσιν ουδέν ωφελεί. Η γαρ σιωπή τω λαλούντι σύμμαχος.
Όμηρος,800-750 π.Χ.,Ποιητής
Αιδώς, Αργείοι.
Όμηρος, 800-750 π.Χ., Ποιητής Ιλιάδα Ε
Πόλεμος & Ειρήνη
Πόλεμος πάντων μεν πατήρ εστί, πάντων δε βασιλεύς. Και τους μεν θεούς έδειξε, τους δε ανθρώπους, τους μεν δούλους εποίησε, τους δε ελευθέρους.
Ηράκλειτος,544-684 π.Χ.,Ίων φιλόσοφος
Πόλεμος γαρ σχολείον αρετής εστί.
Αριστοτέλης,384-322 π.Χ.,Αρχαίος Φιλόσοφος
Μέγα το της θαλάσσης κράτος.
Περικλής, Αθηναίος πολιτικός
Πόλεμος ένδοξος, ειρήνης αισχράς αιρετώτερος.
Αν έτι μίαν μάχην Ρωμαίους νικήσωμεν, απολούμεθα παντελώς.
Πύρρος, 312-272 π.Χ. Βασιλιάς της Ηπείρου
Είς οιωνός άριστος, αμύνεσθαι περί πάτρης.
Όμηρος, 800-750 π.Χ., Ποιητής Ιλιάδα Μ,ρήση του Έκτορα
Ήξεις αφήξεις ου εν πολέμω θνήξεις.
Μεγαλοφυές! Το νόημα προκύπτει από τη θέση του κόμματος.
Χρησμός του μαντείου των Δελφών.
Πολιτική
Ένιοι, πόλεων μεν δεσπόζουσι, γυναιξί δε δουλεύουσι.
Δημόκριτος,470-370 π.Χ.,Αρχαίος φιλόσοφος
Μακραί τυράννων χείρες.
Προνοητικότητα
Ου μετανοείν, αλλά προνοείν χρη τον άνδρα τον σοφόν.
Ούτε ναυν εκ μιάς αγκύρας, ούτε βίον εκ μιας ελπίδος ορμιστέον.
Επίκτητος,50 μ.Χ.-120 μ.Χ,Στωικός Φιλόσοφος
Το δις εξαμαρτείν ουκ ανδρός σοφού.
Ουκ αεί θέρος έσσεται, ποιείσθε καλιάς.
Ησίοδος,7ος αιών π.Χ.,Αρχαίος ποιητής
μτφρ: Δεν θα είναι πάντα καλοκαίρι, θερίστε όσο είναι καιρός.
Πρόοδος & Ανάπτυξη
Στέργε μεν τα παρόντα, ζήτει δε τα βελτίω.
Συνήθεια
Έξεστι Κλαζομενίοις ασχημονείν..
Αιλιανός, 170-235 μ.Χ., Ρωμαίος σοφιστής
Έξις δευτέρα φύσις.
Σχεδιασμός
Εφ' εκάστου έργου, σκόπει τα καθηγούμενα και τα ακόλουθα αυτού και ούτως έρχου επ'αυτού.
Επίκτητος,50 μ.Χ.-120 μ.Χ,Στωικός Φιλόσοφος
Μελέτα το παν.
Περίανδρος ο Κορίνθιος, εκ των 7 σοφών
Σχετικότητα
Πάντων χρημάτων μέτρον άνθρωπος.
Πλάτων, 427-347 π.Χ., Φιλόσοφος Κρατύλος
Ουκ εν τω πολλώ τω ευ, αλλ' εν τω ευ το πολύ.
Από καταδυομένης νηός ό,τι αν λάβης κέρδος.
μτφρ:Από πλοίο που βουλιάζει, ό,τι αρπάξεις κέρδος είναι.
Ο μη χείρους, βέλτιστος.
Τέχνη
Ο βίος βραχύς, η δε τέχνη μακρή.
Ιπποκράτης,460-377 π.Χ.,Πατέρας της ιατρικής
Διότι τηλικούτος ών, κιθαρωδεί και ου ληστεύει!
Διογένης, 410-323 π.Χ., Κυνικός φιλόσοφος
(εξηγώντας γιατί χειροκροτεί κάποιον θηριώδη τύπο που έπαιζε -οικτρά- λύρα)
Έστιν ουν τραγωδία μίμησις πράξεως σπουδαίας και τελείας, μέγεθος εχούσης, ηδυσμένω λόγω, δρώντων και ου δι' απαγγελίας, δι' ελέου και φόβου περαίνουσα την των τοιούτων παθημάτων κάθαρσιν.
Αριστοτέλης,384-322 π.Χ.,Αρχαίος Φιλόσοφος
Τόλμη & Θάρρος
Θαρσείν χρη, τάχ' αύριον έσσετ' άμεινον.
Θεόκριτος,3ος π.Χ. αιών,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Τύχη & Πεπρωμένο
Άνθρωποι τύχης είδωλον επλάσαντο, πρόφασιν ιδίης αβουλίης.
Δημόκριτος,470-370 π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας φιλόσοφος
μτφρ: Οι άνθρωποι επινόησαν τη θεά της Τύχης για να δικαιολογήσουν τη δική τους έλλειψη θέλησης.
Άλλαι μεν βουλαί ανθρώπων, άλλα δε θεός κελεύει.
Βιργίλιος,70-19 π.Χ.,Λατίνος ποιητής
Μηδενί συμφοράν ονειδίσης. Κοινή γαρ η τύχη και το μέλλον αόρατον.
Άλλως έδοξεν τοις θεοίς..
Βιργίλιος,70-19 π.Χ.,Λατίνος ποιητής
Υγεία & Ιατρική
Ο τρώσας και ιάσεται.
Όμηρος,800-750 π.Χ.,Ποιητής
μτφρ:Αυτός που προξένησε την πληγή θα τη γιατρέψει (Ο Αχιλλέας εν προκειμένω) Από την Ιλιάδα
Νους υγιής εν σώματι υγιεί.
Γιουβενάλης, Λατίνος σατυρικός ποιητής
Από το αντίστοιχο λατινικό ρητό τ
Υπερβολές
Μέτρον άριστον.
Κλεόβουλος ο Ρόδιος,6ος π.Χ. αιών
Υπέρ τα εσκαμμένα πηδάν.
Μηδέν Άγαν.
Σόλων,630-560 π.Χ.,Αθηναίος νομοθέτης & φιλόσοφος
Υπομονή
Ανέχου και απέχου.
Επίκτητος,50 μ.Χ.-120 μ.Χ,Στωικός Φιλόσοφος
μτφρ: Να έχεις υπομονή και αντοχή.
Φήμη & Δόξα
Ο πλούτος θνητός, η δόξα αθάνατος.
Κάτθανε Διαγόρα.
Παραίνεση του κοινού προς πατέρα που τον περιέφεραν στους ώμους τουςοι δυο ολυμπιονίκες γιοι του.
Ουχ ο τόπος τον άνδρα αλλ' ο ανήρ αυτόν έντιμον ποιεί.
Ανδρών επιφανών πάσα η γη τάφος.
Θουκυδίδης,460-394 π.Χ.,Αθηναίος ιστορικός
Από τον Επιτάφιο του Περικλή.
Μέμνησο ότι άνθρωπος εί.
Υπενθύμιση προς τον εαυτό του που επέβαλε ο Φίλιππο Β'
Φθόνος
Κρέσσων γαρ οικτιρμού φθόνος.
Πίνδαρος,522-438 π.Χ.,Αρχαίος λυρικός ποιητής
μτφρ: Καλύτερα να σε φθονούν παρά να σε λυπούνται.
Ουκ εά με καθεύδειν το του Μιλτιάδου τρόπαιον.
Θεμιστοκλής,525-461 π.Χ.,Αθηναίος πολιτικός
Ει μη Αλέξανδρος ήμην, Διογένης αν ήμην.
Μ. Αλέξανδρος
Δρυός πεσούσης, πάς ανήρ ξυλεύεται.
Μένανδρος,4ος αιων π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Φιλία
Ζην ουκ άξιος, ότω μηδείς εστι χρηστός φίλος.
Δημόκριτος,470-370 π.Χ.,Φιλόσοφος
Κρίνει φίλους ο καιρός, ως χρυσόν το πυρ.
Μένανδρος, 4ος αιων π.Χ., Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Eάν δ' έχωμεν χρήμαθ', έξομεν φίλους.
Μένανδρος, 4ος αιων π.Χ., Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Ζει χύτρα, ζη φιλία.
Ο φίλος τον φίλον εν κινδύνοις γιγνώσκει.
Όμοιος ομοίω αεί πελάζει.
Πλάτων,427-347 π.Χ.,Φιλόσοφος Από το "Συμπόσιο"
Φιλοσοφία
Αρχή Σοφίας ονομάτων επίσκεψις.
Καγώ, φησίν, Διογένης ο κύων.
Διογένης, 410-323 π.Χ., Κυνικός φιλόσοφος
Αποσκότησων με.
Διογένης, 410-323 π.Χ., Κυνικός φιλόσοφος
("βγάλε με από το σκοτάδι", η απάντησή του προς το Μ. Αλέξανδρο)
Ου προσποιείσθαι δει φιλοσοφείν αλλ' όντως φιλοσοφείν. Ου γαρ προσδεόμεθα του δοκείν υγιαίνειν αλλά του κατ' αλήθειαν υγιαίνειν.
Επίκουρος,341-270 π.Χ.,Αρχαίος Φιλόσοφος
Αλαζονεία εμπόδιον σοφίας.
Βίας ο Πριηνεύς,625-540 π.Χ.
Εκ πάντων εν και εξ ενός πάντα.
Ηράκλειτος,544-684 π.Χ.,Ίων φιλόσοφος
Τα πάντα ρει και ουδέν μένει.
Ηράκλειτος,544-684 π.Χ.,Ίων φιλόσοφος
Φόβος
Ποθητός είναι μάλλον ή φοβερός κατά βίον προαιρού. Ον πάντες φοβούνται, πάντας φοβείται.
Δημόκριτος,470-370 π.Χ.,Αρχαίος φιλόσοφος
Βλαξ άνθρωπος επί παντ? λόγ? επτοήσθαι φιλεί.
Ανήρ ο φεύγων και πάλι μαχήσεται.
Μένανδρος,4ος αιων π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
ερμηνεία: Αυτός που αποφεύγει τη μάχη στο τέλος θα τη δώσει.
Χαρακτήρας
Φύσιν πονηρά μεταβαλείν ου ράδιον.
Μένανδρος,4ος αιων π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Άνθρωπος: ό αναθρών ά όπωπε.
Πλάτων, 427-347 π.Χ., Φιλόσοφος
μτφρ: αυτός που αναλογίζεται και κρίνει όσα έχει δει.
Άνθρωπον ζητώ.
Διογένης, 410-323 π.Χ., Κυνικός φιλόσοφος
Χρήμα & Πλουτισμός
Δεί δε χρημάτων, ώ άνδρες Αθηναίοι.
Δημοσθένης,384-322 π.Χ.,Αθηναίος ρήτορας
Όνους σύρματ' αν ελέσθαι ή χρυσόν.
Ηράκλειτος,544-684 π.Χ.,Ίων φιλόσοφος
μτφρ: Τα γαϊδούρια προτιμούν τα τρώνε σκουπίδια παρά χρυσό.
Αι μεν ποδήρες εσθήτες τα σώματα, αι δε υπέρμετροι περιουσίαι τας ψυχάς εμποδίζουσιν.
Σωκράτης,469-399 π.Χ.,Φιλόσοφος
μτφρ: τα μακριά ενδύματα τα σώματα και οι υπέρμετρες περιουσίες τις ψυχές εμποδίζουν.
Χαλεπώτερον το φυλάττειν του κτήσασθαι.
Τα χρήματα τοις πλουσίοις η τύχη ου δεδώρηται, αλλά δεδάνικεν.
Τα δάνεια δούλους τους ελευθέρους ποιεί.
Μένανδρος,4ος αιων π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Χρόνος
Παν εφήμερον, και το μνημονεύον και το μνημονευόμενον.
Μάρκος Αυρήλιος,121-180 μ.Χ.,Ρωμαίος Αυτοκράτορας
Eις αύριον τα σπουδαία
Πλούταρχος,47-120 μ.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ιστορικός
Ομιλεί ο Πελοπίδας
Χρόνου φείδου.
Οι καιροί ου μενετοί.
Θουκυδίδης,460-394 π.Χ.,Αθηναίος ιστορικός
Πάντων των αναγκαίων κακών ιατρός χρόνος εστίν.
Μένανδρος,4ος αιων π.Χ.,Αρχαίος Έλληνας ποιητής
Εξ απαλών ονύχων.
ερμηνεία: Σημαίνει από παλιά, από μικρός (και όχι απαλά)
Διάφορα
Ώδινεν όρος και έτεκεν μυν.
Λουκιανός,120-180 μ.Χ.,Σύρος συγγραφέας
Από το "Πώς δει ιστορίαν συγγράφειν"
Σίτου σπαρέντος κριθή έφυ.
Αφυΐας σημείον το ενδιατρίβειν τις περί το σώμα.
Επίκτητος, 50 μ.Χ.-120 μ.Χ, Στωικός Φιλόσοφος
Εάν μη έλπηται ανέλπιστον, ουκ εξευρήσει.
Ηράκλειτος,544-684 π.Χ.,Ίων φιλόσοφος
μτφρ: Αν δεν ελπίζεις το ανέλπιστο, δεν θα το βρεις.
Γελά ο μωρός καν τι μη γελοίον ή.
Είματα ανήρ.
μτφρ: Ο άνθρωπος είναι τα ρούχα του.
Άχθος αρούρης.
Όμηρος,800-750 π.Χ.,Ποιητής
μτφρ: Βάρος της γης , άχρηστος (η φράση αρχικά αφορούσε τον Αχιλλέα).
Παρά θίν' αλός.
Όμηρος,800-750 π.Χ.,Ποιητής Ιλιάς Α
Ζώον δίπουν άπτερον
Πλάτων,427-347 π.Χ.,Φιλόσοφος (ορισμός του ανθρώπου)
Των οικιών ημών εμπιμπραμένων, ημείς άδομεν.
Λίθοι, πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως ερριμένα.
Ξενοφών,430-355 π.Χ.,Ιστορικός
Νόστιμον ήμαρ.
Όμηρος,800-750 π.Χ.,Ποιητής
μτφρ: Η ημέρα της επιστροφής. Οδύσσεια α
Γραυς χορεύει.
Έσσετ' ήμαρ.
Όμηρος,800-750 π.Χ.,Ποιητήςμτφρ: Θα 'ρθει η μέρα που… Ιλιάς
Κομίζειν γλαύκα εις Αθήνας.
Θαύμα ιδέσθαι..
Όμηρος,800-750 π.Χ.,Ποιητής
αποφθεγμάτα
-Άριστος οικός εστιν ο των περισσών μηδενός δεόμενος (επιθυμών) και των αναγκαίων
μηδενός ενδεόμενος (στερούμενος).
Πιττακός
-Επισφαλές μαινομέων δούναι μάχαιραν και μοχθηρώ δύναμιν.
Αντισθένης
-Μαλακόν (μαλθακόν) το φεύγειν τα επίπονα.
Αριστοτέλης
-Μηδέν πράξης προπετώς (απερισκέπτως).
Μένανδρος
-Ούτε σοφίη ούτε τέχνη εφικτόν, ήν μη μάθη τις.
Δημόκριτος
-Άνευ του μαθείν ουκ έστιν ουδέν χρησίμως ποιείν.
Πλούταρχος
-Ο στρατιωτικός βίος πολλά έχει μέρη της αρετής.
Αριστοτέλης
-Τα μεν διδακτά μανθάνω, τα δ' ευρετά ζητώ, τα δ' ευκτά παρά θεών ητησάμην.
Σοφοκλής
-Δύναμις πορίζεται εκ του Θεού.
Πλάτων
-Μοχθείν ανάγκη τους θέλοντας ευτυχείν
Σοφοκλής
-Δεινόν οι πολλοί (το πλήθος), κακούργους όταν έχωσι προστάτας.
Ευριπίδης
-Ακολάστου στρατεύματος ουδέν όφελος.
Ξενοφών
-Οι αγαθοί (ενάρετοι) των ανθρώπων θεού τι μέρος έχουσι.
Πιττακός
-Εν τη προαιρέσει (προθέσει) η μοχθηρία και το αδικείν.
Αριστοτέλης
-Οι εκούσιοι πόνοι (κόποι) την των ακουσίων υπομονήν ελαφροτέραν παρασκευάζουσι.
Δημόκριτος
-Βέλτιον έστιν άπαξ αποθανείν ή αεί προσδοκάν (αποθανείν).
Πλάτων
-Πιθανώτεροι (πειστικότεροι) οι απαίδευτοι εν τοις όχλοις.
Αριστοτέλης
-Μηδέν είναι μήτε τέχνην άνευ μελέτης μήτε μελέτην άνευ τέχνης.
Πρωταγόρας
-Ο Θεός την ακοσμίαν ευταξία μετέβαλεν εις κόσμον.
Πλούταρχος
-Το γαρ θανείν ουκ αισχρόν, αλλ' αισχρώς θανείν.
Μένανδρος
-Μη επιθυμείν αδυνάτων.
Χίλων
-Η διανοητική αρετή το πλείον εκ διδασκαλίας έχει την γένεσιν και αύξησιν.
Αριστοτέλης
-Δίδασκε και μάνθανε το άμεινον (καλύτερον).
Πιττακόν
-Ομίλου αχρηίου (αχρείου) ουδέν εστίν ασυνετώτερον ουδέ υβριστότερον.
Ηρόδοτος
-Προπέτεια (απερισκεψία) πολλοίς εστίν αιτία κακών.
Μένανδρος
-Σταγόνες ύδατος πέτρας κοιλαίνουσι.
Παροιμία
-Τον φόβον ορίζονται προσδοκίαν κακού.
Αριστοτέλης
-Ουδέν άλλο αγαθόν έστι (τω στρατιώτη) ή όπλα και αρετή.
Ξενοφών
-Πάσι τοις ούσιν υπόκειται φθορά και μεταβολή.
Πολύβιος
-Ανθρώποις πάσι ταυτό αγαθόν και αληθές ηδύ δε άλλω άλλο.
Δημόκριτος
-Παν το πολύ τη φύσει πολέμιον.
Ιπποκράτης
-Δειλοί άνθρωποι ουκ έχουσι εν μάχη αριθμόν.
Ευριπίδης
-Αλγεινοτέρα ανδρί φρόνημα έχοντι η μετά του μαλακισθήναι κάκωσις ή
ο μετά του μαλακισθήναι κάκωσις ή ο μετά ρώμης και κοινής ελπίδος άμα γιγνόμενος ανεπαίσθητος θάνατος.
Θουκυδίδης
-Ατυχή είναι τον ατυχίαν μη φέροντα (υποφέροντα).
Βίας
-Επί δείπνα των φίλων βραδέως πορεύου, επί δε τας ατυχίας ταχέως.
Χίλων
-Αγαθούς τίμα.
Περίανδρος
-Μοχθείν βροτοίσιν (ανθρώποις) ανάγκη.
Ευριπίδης
-Ισχυρόν όχλος εστίν, ουκ έχει δε νούν.
Μένανδρος
-Ουδέν η μάθησις, αν μη νούς παρή.
Παροιμία
-Μαθημάτων φρόντιζε μάλλον χρημάτων τα γαρ μαθήματ' ευπορεί (προμηθεύουν) τα χρήματα.
Φιλήμων
-Τη δε μοχθηρία ου συγγνώμη, ουδέ των άλλων ουδενί των ψεκτών (κατακριτέων).
Αριστοτέλης
-Η φύσις εκάστου όντος ορίζει τον οικείον κόσμον.
Πλάτων
-Αγαθόν ου το μη αδικείν, αλλά το μηδέ εθέλειν (αδικείν).
Δημόκριτος
-Νούν χρή τον στρατηλάτην έχειν.
Ευριπίδης
-Το μεν ασφαλές επαινείται μόνον, το δε επικίνδυνον και θαυμάζεται.
Πλούταρχος.
Πηγή: