Του Alex Fishman*
Οι Τούρκοι παίζουν με τη φωτιά. Ο πρωθυπουργός της χώρας, Ρετζέπ Ερντογάν, πάει να ξεπεράσει τη λεπτή γραμμή που χωρίζει τη ρητορική κλιμάκωση και τη διπλωματική διαφωνία, από την ένοπλη σύρραξη. Αυτός ο άνθρωπος, για τον οποίο όλοι νόμιζαν μέχρι σήμερα ότι ακολουθεί ένα σαφές και μεθοδικό σχέδιο, ώστε η φραστική αντιπαράθεσή του με το Ισραήλ να του αποφέρει προφανή πολιτική οφέλη, αρχίζει να ακολουθεί όσα του υπαγορεύουν τα ένστικτά του. Τα ψυχιατρικά στοιχεία της διαμάχης μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ βάζουν σε δεύτερη μοίρα τη λογική.
Τις προάλλες, οι Τούρκοι δημοσίευσαν έκθεση για ένα περιστατικό που οι ίδιοι χαρακτηρίζουν «ισραηλινή στρατιωτική πρόκληση». Υποστηρίζουν ότι ισραηλινά μαχητικά παρενόχλησαν τη ναυτική ομάδα κρούσης που έχει αναπτυχθεί στα βόρεια της Κύπρου για να προστατεύσει τις έρευνες για υδρογονάνθρακες, τις οποίες σκοπεύει να ξεκινήσει εκεί η Τουρκία μαζί με το καθεστώς της Βόρειας Κύπρου. Οι ισραηλινές ένοπλες δυνάμεις διέψευσαν την έκθεση, αλλά δεν έχει καμία σημασία. Το μήνυμα ήταν σαφές: η αντιπαράθεση μεταξύ Ισραήλ και Τουρκίας έχει λάβει χαρακτήρα πραγματικής σύγκρουσης. Στο μεταξύ, Ισραηλινοί αξιωματούχοι έχουν αρχίσει να παρακολουθούν με ιδιαίτερη ανησυχία τις κινήσεις του πολεμικού ναυτικού της Τουρκίας στη Μεσόγειο. Πριν από μερικές εβδομάδες, μία μονάδα επιφανείας μεσαίου μεγέθους κατευθύνθηκε από Βορρά προς Νότο στην περιοχή, ακολουθώντας ακριβώς την ίδια ρότα που είχε ακολουθήσει το πλοίο «Μαβί Μαρμαρά», ενώ έφτασε αφύσικα κοντά στις ισραηλινές ακτές. Μολονότι δεν εισήλθε στα ισραηλινά χωρικά ύδατα, έφτασε σε απόσταση, από την οποία συνήθως τα πολεμικά πλοία με φιλικές διαθέσεις ειδοποιούν για την παρουσία τους, προκειμένου να αποφευχθούν οι παρεξηγήσεις. Η κίνηση αυτή σήμανε συναγερμό στο Ισραήλ: μήπως ο Ερντογάν χρησιμοποιεί το ναυτικό του για να δει τις αντιδράσεις και να τσεκάρει την ετοιμότητα του Ισραήλ;
Στις 20 Σεπτεμβρίου, μία ομάδα κρούσης του τουρκικού πολεμικού ναυτικού έφτασε κοντά στο σημείο της γεώτρησης στα ανοιχτά της Κύπρου. Η ομάδα αποτελείτο από φρεγάτες, πυραυλακάτους, ένα σκάφος ανεφοδιασμού, ένα ρυμουλκό και όπως φαίνεται και δύο υποβρύχια. Μια τέτοια σύνθεση δεν βλέπει κανείς σε δυνάμεις περιπολίας, αλλά σε δυνάμεις που κατευθύνονται εναντίον εχθρικών κρατών, όπως η Κύπρος, η Ελλάδα, ίσως και το Ισραήλ.
Γενικότερα, η Τουρκία έχει αυξήσει τη στρατιωτική της παρουσία στην ανατολική Μεσόγειο χωρίς λόγο και χωρίς να υπάρχει στρατιωτική απειλή εναντίον της. Οι κινήσεις της πολεμικής αεροπορίας της Τουρκίας είναι διαφορετικές από ό,τι στο παρελθόν. Υψηλόβαθμος αξιωματούχος του τουρκικού υπουργείου Εξωτερικών κάλεσε πρόσφατα Αραβες πρέσβεις στην Αγκυρα και άρχισε να τους κοκορεύεται πως τουρκικά μαχητικά παίρνουν στο κυνήγι πολλές φορές τα αντίστοιχα ισραηλινά, όταν τα τελευταία πλησιάζουν στις ακτές της Συρίας. Ανεξαρτήτως αν πρόκειται για μισές αλήθειες ή φαντασιώσεις, ένα πράγμα είναι σαφές: ότι η τουρκική ρητορική κλιμακώθηκε από τις βρισιές σε παιχνίδια πολέμου.
Τα παιχνίδια αυτά μπορεί να έχουν άσχημο τέλος. Ανώτεροι αξιωματούχοι του ΝΑΤΟ έκαναν έκκληση στους Τούρκους συναδέλφους τους να σταματήσουν να παίζουν με τη φωτιά. Οι Τούρκοι απάντησαν πως σε ό,τι εξαρτάται από αυτούς, δεν θα ξεσπάσει θερμό επεισόδιο. Ωστόσο, οι αξιωματικοί της Τουρκίας φοβούνται τον Ερντογάν. Οι Αμερικανοί προειδοποιούν επίσης την Τουρκία: Αν συνεχίσετε τα παιχνίδια, δεν αποκλείεται οι Ισραηλινοί να σας βυθίσουν κάποιο πολεμικό πλοίο. Παρ’ όλα αυτά, η ύβρις του Ερντογάν οδηγεί σε στρατιωτική κλιμάκωση.
Υπό τέτοιες συνθήκες, ο Τούρκος πρωθυπουργός δεν θα πρέπει να εκπλαγεί αν ένας Τούρκος ή Ισραηλινός πιλότος, ο οποίος θα νιώσει ότι απειλείται, αποφασίσει ξαφνικά να πατήσει το κουμπί εκτόξευσης κάποιου πυραύλου. Η απόσταση ανάμεσα στις προκλήσεις και στην περιφερειακή ανάφλεξη μπορεί να καλυφθεί σε λίγα μόλις δευτερόλεπτα. Και το ερώτημα είναι. Ποιος θα σταματήσει τον Ερντογάν;
* Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στην ισραηλινή επιθεώρηση «Ynet» (ynetnews.com).
