Η «Κοσμική Συμπάθεια» και η πρώτη εθνολογική μελέτη περί της Κέλτικης Φυλής.
Α’ Μέρος
Ο Ποσειδώνιος ο Ρόδιος ή Απαμεύς (135 π.Χ. – 51 π.Χ.) συγκαταλέγεται στους αρχαίους Έλληνες Στωικούς φιλοσόφους. Πολυμαθής από τη φύση του, είχε διευρύνει τους γνωστικούς του ορίζοντες πέραν της φιλοσοφίας, στους τομείς της φυσικής, της αστρονομίας, της γεωγραφίας – εθνολογίας - γεωλογίας, των μαθηματικών, της μετεωρολογίας, της ιστορίας, αλλά και της πολιτικής, γεγονός που αιτιολογεί τον χαρακτηρισμό του ως τον πολυμαθέστερο άνθρωπο του κόσμου, στην εποχής του. Ήταν γόνος μιας ελληνικής οικογένειας από την Απαμεία της Συρίας, μιας ελληνιστικής πόλεως πλησίον του ποταμού Ορόντη, όπου αποτελεί και τον τόπο γέννησης του. Ωστόσο, το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του έζησε στη νήσο Ρόδο, όπου και απεβίωσε. Ολοκλήρωσε τον ανώτερο κύκλο των σπουδών του στην Αθήνα, μαθητεύοντας κοντά στον γηραιό πλέον Παναίτιο, τον επικεφαλή της Στωικής Σχολής, ενώ περί το 95 π.Χ εγκαταστάθηκε στη Ρόδο, η οποία φημιζόταν για την ερευνητική δραστηριότητα στον επιστημονικό τομέα. Αποκτά τον τίτλο του Ρόδιου πολίτη, συμμετέχοντας ενεργά στην πολιτική ζωή της Ρόδου, φθάνοντας ακόμη και στα ανώτερα αξιώματα, ως ένας από τους πρυτάνεις της.
Πηγές αναφέρουν ότι υπηρέτησε ως πρεσβευτής στη Ρώμη το 87 π.Χ. – 86 π.Χ., κατά την εποχή του Μάριου και του Σύλλα, ενώ σχετίστηκε με κορυφαίες προσωπικότητες της ύστερης Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, όπως ο Κικέρων και ο Πομπήιος. Ο Ποσειδώνιος, μαζί με άλλους Έλληνες της διανόησης, ευνόησε πνευματικά τη Ρώμη σε πολύ σημαντικό βαθμό, ως μια σταθεροποιητική δύναμη σε έναν ασταθή κόσμο. Οι διασυνδέσεις του με την ανώτερη ρωμαϊκή τάξη απεδείχθησαν καθοριστικές, τόσο για τις πολιτικές του πεποιθήσεις, όσο και για τις επιστημονικές και ερευνητικές του μελέτες, καθώς η είσοδος του στους ρωμαϊκούς κυβερνητικούς κύκλους τον διευκόλυνε να πραγματοποιήσει τα ταξίδια του στη Δύση, πέρα των ρωμαϊκών συνόρων, που τόσο πολύ επιθυμούσε. Ταξίδεψε σε όλο τον τότε γνωστό κόσμο, πάντοτε με ερευνητικό – επιστημονικό σκοπό. Προορισμοί του υπήρξαν η Ελλάδα, η Ισπανία, η Βόρεια Αφρική, η Ιταλία, η Σικελία, η Δαλματία και οι ανατολικές ακτές της Αδριατικής, η Γαλατία και η Λιγουρία. Συγκεκριμένα, στην Ισπανία και στις ακτές του Ατλαντικού ωκεανού μελέτησε το φαινόμενο της παλίρροιας, παρατηρώντας ότι οι ημερήσιες παλίρροιες συνδέονταν με την τροχιά της σελήνης, ενώ οι μηνιαίες εξαρτιόνταν από την φάση στην οποία βρισκόταν. Ακόμη, προέβει σε υποθετικές θεωρίες για τη σχέση των ετήσιων περιοδικοτήτων των παλιρροιών με τις ισημερίες και τα ηλιοστάσια. Επιπλέον, ο πολυσχιδής φιλόσοφος κατά τη διαμονή του στη Γαλατία μελέτησε τους Κέλτες, αφήνοντας ζωηρές περιγραφές για τις συνήθειες και τα ήθη τους. Ειδικότερα, σημείωσε ότι οι Κέλτες τιμούσαν τους Δρυίδες, τους οποίους ο Ποσειδώνιος θεωρούσε ως φιλοσόφους, συμπεραίνοντας ότι «ακόμα και στους βάρβαρους λαούς η υπερηφάνεια και το πάθος δίνουν τη θέση τους στη σοφία και ο Άρης στέκεται με δέος ενώπιον των Μουσών». Έτσι, συνέγραψε μια πραγματεία γεωγραφικού περιεχομένου για τη χώρα των Κελτών, που αν και δεν διασώζεται σήμερα, υποστηρίζεται ότι υπήρξε μια από τις βασικότερες πηγές του βιβλίου «Γερμάνια» του Τάκιτου.
Τα εξέχοντα, περιεχόμενου, έργα του και οι υψηλού επιπέδου διαλέξεις του τον κατέστησαν αυθεντία, με τη φήμη του να απλώνεται σε όλο τον ελληνορωμαϊκό κόσμο, ενώ στη Ρόδο αναπτύχθηκε σχολή με επίκεντρο τον ίδιο και την διδασκαλία του. Αν και οι πληροφορίες που διαθέτουμε για τη δομή και την οργάνωση της σχολή του Ποσειδωνίου είναι πενιχρές, ωστόσο αναφέρεται με βεβαιότητα ότι είχε ένα σταθερό αριθμό Ελλήνων και Ρωμαίων φοιτητών. Ο φιλόσοφος πλησίαζε στο να είναι ο κάτοχος όλης της ανθρώπινης γνώσης της εποχή του, γεγονός που τον ομοίαζε με τον Αριστοτέλη και τον Ερατοσθένη. Βασικό σημείο του φιλοσοφικού του έργου αποτελεί η προσπάθεια του να δημιουργήσει ένα ενιαίο σύστημα για την κατανόηση του ανθρώπινου νου και του Σύμπαντος, το οποίο θα συνίσταται από μια ερμηνεία και έναν οδηγό για την ανθρώπινη συμπεριφορά. Οι πραγματείες που συνέγραψε ήταν ποικίλου επιστημονικού και ερευνητικού περιεχομένου, με εις βάθος διερευνήσεις του αντικειμένου τους. Ειδικότερα, οι μελέτες του επικεντρώθηκαν στη Φυσική, την Μετεωρολογία, την Φυσική Γεωγραφία, την Αστρονομία, την Αστρολογία, την Μαντεία, την Σεισμολογία, την Γεωλογία, την Ορυκτολογία, την Υδρολογία, την Βοτανική, την Ηθική, την Λογική, τα Μαθηματικά, την Ιστορία, την Φυσική Ιστορία, την Ανθρωπολογία, αλλά και την Στρατηγική. Στο σημείο αυτό σημειώνεται ότι κανένα από τα προαναφερθέντα έργα του δεν διασώζεται ολόκληρο, παρά μόνο σπαράγματα αυτών.
Όσον αφορά στη Φιλοσοφία την θεωρούσε ως τη βασική τέχνη, ενώ όλες οι ξεχωριστές επιστήμες ήταν υποκείμενες της. Πάγια άποψη του ήταν ότι μόνο η Φιλοσοφία μπορούσε να ερμηνεύσει το Σύμπαν, κάτι που διαφαίνεται και από το σύνολο των έργων του, καθώς από τα επιστημονικά έως τα ιστορικά εμπεριέχεται το φιλοσοφικό στοιχείο. Συγκεκριμένα, δεχόταν τη Στωική υποδιαίρεση της φιλοσοφίας σε «Φυσική», μαζί με τη Μεταφυσική και τη Θεολογία, σε «Λογική» η οποία περιελάμβανε και την Διαλεκτική και σε «Ηθική». Θεωρούσε τις τρεις αυτές κατηγορίες αδιαχώριστα και αλληλοεξαρτώμενα μέρη μιας ευρύτερης οργανικής ολότητας., παρομοιάζοντας τες με ένα ζωντανό πλάσμα, του οποίου η Φυσική ήταν το κρέας και το αίμα, η Λογική τα οστά και οι τένοντες που συγκρατούν ενωμένο τον οργανισμό και η Ηθική, το σημαντικότερο μέρος, η ψυχή. Το μεγαλύτερο, όμως, φιλοσοφικό όραμα του Ποσειδωνίου ήταν πως το ίδιο το Σύμπαν είχε μια παρόμοια εξωτερική σύνδεση, μέσω της αποκαλούμενης «κοσμικής συμπάθειας», σε όλες του τις εκφάνσεις, από την ανάπτυξη του φυσικού κόσμου ως την ιστορία της ανθρωπότητας. Αν και παραδοσιακός Στωικός, ωστόσο ήταν εκλεκτικός, ακολουθώντας όχι μόνο τους παλαιότερους στωικούς, αλλά ακόμα τον Πλάτωνα και τον Αριστοτέλη. Ήταν ο πρώτος Στωικός που απέκλινε από το δόγμα ότι τα πάθη της ψυχής είναι λανθασμένες κρίσεις, υιοθετώντας το δόγμα του Πλάτωνα περί ψυχής, δηλαδή ότι τα πάθη είναι σύμφυτα με την ανθρώπινη φύση. Επιπλέον, δίδασκε ότι, εκτός των λογικών λειτουργιών, η ανθρώπινη ψυχή διέθετε και πάθη, όπως ο θυμός, το πάθος για εξουσία και πλούτο, αλλά και πόθους για έρωτα, τροφή κ.α. Στο πεδίο της Ηθικής διαπραγματευόταν τον προβληματισμό περί χειρισμού αυτών των παθών, ώστε η λογική να αποκατασταθεί ως η κυρίαρχη λειτουργία.
http://antepithesi.gr/