Είναι γνωστή η φράση από την Ηλιάδα «εις οιωνός άριστος αμύνεσθαι περί πατρης» την οποία χρησιμοποιούν για να φανερώσουν πόσο σημαντική είναι η αγάπη προς την πατρίδα. Η φράση κυριολεκτικά σημαίνει ότι «ένα είναι το καλύτερο σημάδι, να πολεμάς για την πατρίδα σου». Αυτόν τον λόγο τον είπε ο Έκτορας στον Πολυδάμα, ο οποίος μπορεί να μην ήταν δυνατός στο σώμα όπως ο μεγάλος ήρωας των Τρώων αλλά ήταν δυνατός στον λόγο κι έβλεπε τα σημάδια. Οιωνός σημαίνει πουλί, και το πέταγμα το πουλιών είναι το σημαντικότερο δεδομένο στην οιωνοσκοπία. Οι Έλληνες συμπεριέλαβαν στην οιωνοσκοπία την παρατήρηση όλων των ζώων, αλλά και άλλων τυχαίων γεγονότων.
 |
| Ο οιωνός. Σαν δεις αητό δεξιά σου, είναι καλό σημάδι και η σκέψη που έκανες εκείνη την στιγμή μπορεί να βγεί αληθινή. Το αντίθετο αν δεις τον οιωνό αριστερά. |
Από την φράση αυτή του Έκτορα, εμείς θα φανερώσουμε πως εκείνοι που μας δίδαξαν την αρχαία φιλοσοφία και την αρχαία ελληνική παράδοση δεν ενδιαφέρθηκαν για την αλήθεια αλλά είχαν σκοπό να μας παραδώσουν μια παρεξήγηση της ελληνικής σκέψης. Όπως σε προηγούμενο κείμενο μου αναφέρθηκα στην παρεξήγηση του Παρμενίδη έτσι κι εδώ θα δούμε ότι είναι εντελώς διαφορετικό αυτό που θέλει να πει ο ποιητής και άλλο αυτό που μας μεταφέρουν οι φωστήρες της δύσεως.
Ο Ηλιάδα του Ομήρου ονομάζεται από τον ποιητή «θυμός του Αχιλλέα», γιατί ο θυμός του Έλληνα ήρωα είναι το κύριο γεγονός και η αιτία που ο Δίας έχει θυμώσει με τον Αγαμέμνονα και υποστηρίζει τον Έκτορα, θέλοντας με την καταστροφή των Αχαιών να τιμήσει τον Αχιλλέα. Οι Τρώες με την υποστήριξη του Δία και του Απόλλωνα έχουν καταφέρει να νικήσουν τους Αχαιούς και έχουν φτάσει έξω από τα ξύλινα τείχη που είχαν κατασκευάσει για να προστατέψουν τα καράβια. Ενώ είναι έτοιμοι να ορμήσουν και να σπάσουν το τείχος, είδαν ένα σημάδι στον ουρανό. Ένας αητός φανερώθηκε δεξιά τους και κρατούσε ένα ζωντανό φίδι στα νύχια του. Το φίδι όμως κατάφερε να δαγκώσει τον αητό κάτω από τον λαιμό και ο βασιλιάς των πουλιών έπεσε στο έδαφος. Ο μάντης Πολυδάμας μόλις είδε το σημάδι, συμβούλευσε τον Έκτορα να μην συνεχίσουν την επίθεση στο τείχος. Ο Έκτορας όμως αρνήθηκε να υπακούσει στα πουλιά όπως είπε. Καθόλου δεν με ενδιαφέρει αν πετούν δεξιά ή αριστερά γιατί κάνω υπακοή στον λόγο του Διός που βασιλεύει μόνος του σε όλους τους αθανάτους κι ένα σημάδι μόνο είναι καλό, το να πολεμάς για την πατρίδα.
Παρόλο που είναι γνωστή και η φράση από την καινή διαθήκη που λέει ότι οι Έλληνες ζητάνε σοφία και οι Ιουδαίοι τα σημεία, αυτό δεν είναι ο κανόνας. Οι Έλληνες ιερείς διαβάζουνε τα σημεία και μέσω των σημείων διαβάζουνε το μέλλον ή τις βουλές των θεών. Το ίδιο κάνουν στον Όμηρο και οι Τρώες και οι Αχαιοί, οι οποίοι μοιράζονται τους ίδιους θεούς και έχουν την ίδια θρησκεία. Έτσι η μητέρα του Έκτορα η Εκάβη, όταν ο άνδρας της ο Πρίαμος ετοιμαζόταν να πάει να ζητήσει το σώμα του σκοτωμένου Έκτορα από τον Αχιλλέα, φοβάται ότι θα βρει και ο ίδιος τον θάνατο από τον μανιασμένο Έλληνα ήρωα. Γι’ αυτό του λέει να ζητήσει σημάδι από τον Δία πριν ξεκινήσει για μια τόσο δύσκολη αποστολή. «Ευχήσου του λέει στον βροντητή Κρονίδη τον Ιδαίον, που στέκει ψηλά και βλέπει όλη την Τροία, να σου στείλη ζήτησε το αγαπητό πουλί του, που είναι γοργός του μηνυτής με δύναμιν μεγάλη, στα δεξιά σου να το δεις ο ίδιος, και με το θάρρος του αυτό να πάς στα πλοία των Αργηίων.» Ο Πρίαμος συμφώνησε με την γυναίκα του κι ευχήθηκε στον Δία να του στείλει το σημάδι. «Και την ευχή του άκουσε ο πάνσοφος Κρονίδης και του στειλε τον αητόν, αλάθευτο σημάδι.. και δεξιά του φάνηκε επάνω από την πόλιν»
 |
| Η ωραία Ελένη ! Γι αυτήν έγινε ο πόλεμος στην Τροία ! |
Δεν συνέβη το ίδιο όμως με τον γνωστό Ιουδαίο Μοσόλαιμο, τον οποίο αναφέρει ο Ιουδαίος ιστορικός Ιώσηπος στον λόγο του εναντίον του Απίωνα. Ο Ιώσηπος γράφει πως ο ιστορικός Εκαταίος αναφέρει την συμμετοχή Ιουδαίων στο στρατό του μεγάλου Αλεξάνδρου. Από εκεί αντλεί ένα περιστατικό, όπου ένας Έλληνας μάντης πρόσταξε να σταματήσουν όλοι και να περιμένουν. Ο Ιουδαίος Μοσόλαιμος ρώτησε γιατί περιμένουν και του έδειξαν το πουλί και του είπαν πως αν σταματήσει το πουλί, το συμφέρον όλων είναι να περιμένουν, αν πετάξει και κάνει μπροστά, να προχωρήσουν κι αν κάνει πίσω να κάνουν πίσω και αυτοί. Τότε εκείνος σήκωσε το τόξο του, τέντωσε τη σαίτα του και σκότωσε το πουλί. Και κει που ο μάντις και μερικοί άλλοι θυμώσανε και βρίζανε, « τι λύσσα ναι αυτή που σας έπιασε, βρε κακομοίρηδες» τους λέει και πήρε στα χέρια του το πουλί και τους είπε, «Πως αυτό το πουλί που δεν μπόρεσε την δική του σωτηρία να προβλέψει θα μπορούσε να μας πει κάτι σωστό για τον δρόμο.»
Στην Ηλιάδα (Β 858) αναφέρεται και ο Εννομος ο μάντις, «που με όλην του την μαντικήν δεν ξέφυγε την μοίρα, αλλά κι αυτόν εφόνευσεν ο γρήγορος Πηλείδης, μες στο ποτάμι που έσφαξε και τόσους άλλους Τρώες». Διότι δεν έχει σημασία να είσαι μάντις, εφόσον την μοίρα σου την ορίζει πρώτα από όλα ο Εκτορας, ο οποίος δεν δέχτηκε την συμβουλή του μάντη Πολυδάμα. Έτσι ο Αχιλλέας έσφαξε πλήθος Τρώων στο ποτάμι, μεταξύ αυτών και τον μάντη Έννομο.
Σε κάθε λαό υπάρχουν εκείνοι που πιστεύουν λοιπόν στα σημάδια των θεών και υπάρχουν κι εκείνοι που τα αρνούνται, ο καθένας για τον δικό του λόγο. Όταν ο Διομήδης είπε στον Αγαμέμνονα πως είναι ήρωες δυνατοί και αυτοί γιατί κατόρθωσαν πολλά, δεν αναφέρθηκε μονάχα στην ανδρεία τους αλλά και στο γεγονός πως ακολούθησαν τα θεϊκά σημάδια. «Είμαστε των πατέρων μας πλειότερο ανδρειωμένοι, τα άρεια τείχη πήραμε της επταπύλου Θήβας εμείς, αν και ολιγώτερος λαός μας ακολούθα, θαρρώντας εις τα θεϊκά σημάδια και στον Δία.» Ηλιάδα Δ 406-409
Ας δούμε όμως πως ο Όμηρος περιγράφει την επιβεβαίωση του σημαδιού, το οποίο αψήφησε ο Έκτορας και πως αργότερα τονίζει την σημασία των σημαδιών στα γεγονότα που ακολουθούν. Αρχικά λοιπόν ο Έκτορας επιτέθηκε με θάρρος εναντίον του τείχους και μάλιστα σήκωσε μια τεράστια πέτρα με την οποία έσπασε την πόρτα. Ο Αχιλλέας ήταν ξαπλωμένος στην σκηνή του και ο Αγαμέμνονας τρομαγμένος από την εξέλιξη της μάχης. Οι Έλληνες ήταν έτοιμοι να υποστούν μια μεγάλη ήττα. Τότε ο Ποσειδώνας έτρεξε να συμπαρασταθεί στους Έλληνες και παίρνοντας την μορφή του μάντη Κάλχα, ανέβηκε στο τείχος και άρχισε να τους δίνει θάρρος. Οι Αίαντες μάλιστα αναγνώρισαν πως κάποιος θεός τους στηρίζει και πήρε την μορφή του Κάλχα γιατί νιώθουν την δύναμη και το θάρρος που τους χάρισε. Δεν είναι βέβαια τυχαίο ότι οΠοσειδών πήρε την μορφή του Κάλχα, αφού ο Όμηρος θέλησε να δείξει ξανά την χρησιμότητα του μάντη και να στηρίξει εδώ τον Πολυδάμα τον οποίο περιφρόνησε ο Έκτορας.
 |
| Ο Κάλχας |
Ο Κάλχας είναι ο μάντης που διάβασε το σημείο που φανερώθηκε όταν έκαναν την θυσία στην Αυλίδα. Ένα φίδι πετάχθηκε μέσα από τον βωμό κι έφαγε οκτώ πουλάκια μαζί με την μάνα τους εννιά. Ο Κάλχας είπε τότε πως αυτό ήταν σημάδι από τον Δία, και θα έπαιρναν την Τροία μετά τον ένατο χρόνο. Την στιγμή λοιπόν που οι Έλληνες κινδυνεύουν να χάσουν τον πόλεμο, όλα τα σημάδια έρχονται να τους δώσουν θάρρος και ελπίδα.
Ετσι οι Έλληνες κατάφεραν να αμυνθούν και να εξουδετερώσουν την επίθεση των Τρώων με την δύναμη του Αίαντα που αντιστάθηκε στον Έκτορα. «ω φοβερέ πλησίασε, εκείθε θα δειλιάσεις, δεν είμαστε αμάθητοι πολέμου…» φώναξε στον Έκτορα ο Αίαντας και μάλιστα μάντεψε το τέλος λέγοντας του, «δεν θα αργήσει η ώρα να φεύγεις και να παρακαλάς τους αθανάτους όλους να δώσουν γερακιού φτερά στα όμορφα άλογα σου, που την πεδιάδα σχίζοντας στην πόλιν θα σε φέρουν».
Και αμα είπε τούτα επέταξεν αετός στα δεξιά του και στο σημάδι θαρρετά των Αχαιών τα πλήθη αλάλαξαν.
 |
| Ο 'Ομηρος |
Ο Όμηρος διδάσκει και επιμένει με κάθε τρόπο να κάνει αισθητή την διδασκαλία του. Όποιος δεν κατανοεί σημαίνει ότι δεν διαθέτει λογική ικανή για να μορφωθεί με τα μυστικά του ουρανού. Ο Εκτορας περιφρόνησε τον «οιωνό», περιφρόνησε δηλαδή το πουλί, γι’ αυτό και θα παρακαλά να γίνουν πουλιά τα άλογα του όταν αργότερα θα τον καταδιώκει ο Αχιλλέας. Τον λόγο αυτόν τον επιβεβαιώνει μάλιστα ένα καλό σημάδι αμέσως μετά. Ωστόσο ο Έκτορας δεν καταλαβαίνει. «Ανόητε Αίαντα βούβαλε, ποιόν λόγον είπες τώρα;» του φωνάζει λέγοντας τα δικά του λόγια που καθόλου δεν είναι θεϊκά αλλά αντίθετα με τις βουλές του ουρανού.
Ενώ ο Ποσειδών στηρίζει τους Έλληνες, η Ήρα που είναι και αυτή με την πλευρά των Ελλήνων, σκέφτεται να παραπλανήσει τον Δία. Ζητάει βοήθεια από την Αφροδίτη και η θεά του έρωτα της δίνει μια ζώνη στην δύναμη της οποίας κανείς δεν μπορεί να αντισταθεί, θεός ή άνθρωπος, γιατί είναι γεμάτη από τα μυστικά του έρωτα, τα γλυκά λόγια και την ομορφιά. Η Ήρα επισκέφθηκε τον Δία με δόλο στο νου της να τον αποπλανήσει και τα καταφέρνει πολύ εύκολα, αφού αυτός μόλις την βλέπει της ζητάει να κάνουν έρωτα.
Ο Ύψιστος θεός μόλις την είδε άρχισε τα σαχλά και ξέχασε τους πολέμους. Εσένα εγώ σε ποθώ περισσότερο από όλες της είπε, και από την Δανάη, κι από την Αλκμήνη που μου γέννησε τον Ηρακλή, και από την Σεμέλη που μου γέννησε τον Διόνυσο. Την κάλεσε λοιπόν κοντά του και άπλωσε γύρω τους πυκνό νέφος κανείς να μην τους βλέπει και η γη έβγαλε χορτάρι και άνθη για να ξαπλώσουν και κοιμήθηκε έτσι το θεϊκό ζευγάρι.
 |
| Ο Ζευς με την συζυγο του Ήρα |
Όσο διάστημα ο Δίας κοιμόταν με την Ήρα, οι Αχαιοί κατάφεραν με την βοήθεια του Ποσειδώνα να καταδιώξουν τους Τρώες μακριά από τα καράβια. Ο Πολυδάμας μάλιστα καθώς έφευγε δέχτηκε ένα ακόντιο από τον Αία, το οποίο ξέφυγε και αντί για αυτόν σκότωσε τον Αρχέλοχον. Κι εδώ βλέπομαι πως ο Όμηρος σώζει τον μάντη, γιατί τον χρειάζετε παρακάτω στην ιστορία. Γιατί μετά από αυτά τα γεγονότα και την σωτηρία των Ελλήνων που είδαν πως οι Τρώες παραλίγο να κάψουν τα καράβια, επήλθε η συμφωνία να πολεμήσει ο Πάτροκλος φορώντας την πανοπλία του Αχιλλέα. Ο Πάτροκλος όμως θα σκοτωθεί από τον Έκτορα. Τότε ο Αχιλλέας αποφασίζει να βγει στον πόλεμο και συμφιλιώνεται με τον Αγαμέμνονα. Πριν ακόμα πάρει τα νέα όπλα που θα του έφερνε η μητέρα του, η θεά Θέτιδα, ο Αχιλλέας παρουσιάζεται στα τείχη και μόνο με την κραυγή του τρομάζει τους Τρώες και οι Έλληνες καταφέρνουν να πάρουν το σώμα του Πάτροκλου.
Τότε ο Πολυδάμας άρχισε να λέγει ο Πανθοίδης, που μόνος έβλεπε τα εμπρός και τα κατόπι, ο φίλος του Έκτορος, στην ίδια νύκτα γεννημένοι, ο ένας καλός στα άρματα, ο άλλος εις τον λόγον, εκείνος τότε ωμίλησεν και με καλήν γνώμην είπε: καλά σκεφθήτε αγαπητοί κι εγώ σας συμβουλεύω στην πόλη να γυρίσωμεν, η αυγή να μη μας εύρη εδώ σιμά στα πλοία τους, μακριά από τα τείχη… τώρα φοβούμαι τρομερά τον θείον Αχιλλέα, ως έχει ακράτητη ψυχή, θα πολεμήσει για την πόλιν μας και για τα θυληκά μας, στα τείχη μας ας γύρωμεν και ακούετε τον λόγον».
Ο Έκτορας όμως πάλι δεν συμφώνησε με τον Πολυδάμα, αλλά τον περιφρόνησε. «Ω συ ξεμωραμένε, δεν θα σ ακούσει κανένας, ενόσω ζω και αναπνέω, αλλά ότι τώρα εγώ θα πω, θα το δεχτούνε όλοι», είπε προτείνοντας να μείνουν έξω από τα τείχη, κοντά στα πλοία των Αχαιών, στους οποίους θα επιτεθούν το πρωί. «Και οι Τρώες όλοι αλάλαξαν στου Έκτορα τους λόγους, μωροί, καθώς η Αθηνά εσκότισε το νου τους, και επαίνεσαν του Έκτορα τη σκέψη την ολέθρια, κανείς δεν δέχτηκε την χρυσήν του Πολυδάμα γνώμην».
Την ίδια νύχτα η Θέτιδα πηγαίνει στον Ήφαιστο και φέρνει μια νέα πανοπλία για τον Αχιλλέα, ο οποίος το πρωί ξεκινάει τον φονικό πόλεμο εναντίον των Τρώων. Ο Δίας τώρα δεν υποστηρίζει ούτε τον Έκτορα, ούτε τους Τρώες. Η μοίρα έχει γραφτεί, θα λεγε κανείς από τους θεούς, αλλά με την συγκατάβαση των ανθρώπων. Ο Αχιλλέας συμφιλιώνεται με τον Αγαμέμνονα και υποστηρίζει ότι δεν φταίει ο βασιλιάς των Αχαιών αλλά ο Δίας που έστειλε την Άττιν και τον έκανε να κρίνει λανθασμένα. Έτσι έρχεται στην ίδια μοίρα με τον Αγαμέμνονα που κι αυτός κατηγορούσε τον Δία για την ατυχή έκβαση του πολέμου. Ο Αγαμέμνονας θα σκοτωθεί από την γυναίκα του, μόλις φτάσει στην πατρίδα. Ο Αχιλλέας με το να κατηγορήσει τον Δία, βάζει τα όρια της ζωής του και του ηρωισμού του δεχόμενος την ανθρώπινη αλλά δοξασμένη μοίρα του. Το ξέρει πως αν πολεμήσει στην Τροία θα βρει τον θάνατο εκεί και δεν θα επιστρέψει ποτέ στην πατρίδα του αλλά θα κερδίσει ένα αθάνατο μνημείο. Ο Έκτορας όμως πεθαίνει γενναίος αλλά χωρίς γνώση της μοίρας του γιατί μέχρι την τελευταία στιγμή περιφρονούσε τα σημάδια του ουρανού και τα λόγια του σοφού Πολυδάμα. Και ο μεγάλος δάσκαλος, ο Όμηρος διδάσκει με τα αστεία παραμυθάκια του μόνος εκείνους που έχουν την γενναιότητα του νου να καταλάβουν πως ο ουρανός δεν είναι μονάχα ο φορέας των καιρικών συνθηκών αλλά ο καθρέπτης της εσωτερικής ζωής.
 |
| Ο Αχιλλέας σκοτώνει τον Έκτορα. Ο Έκτορας του προμαντεύει τον θάνατο του. Ο Αχιλλέας του λέει, πέθανε τώρα εσύ και θά ρθει και μένα η σειρά μου όταν θελήσουν οι θεοί. |
Ο Δίας υποστήριζε τους Τρώες, και το σημάδι του, ο αητός, φανερώθηκε στα δεξιά των Τρώων. Το φίδι όμως, σημάδεψε την αλλαγή που συνέβη με την επέμβαση της Ήρας, η οποία διάλεξε εκείνη την στιγμή να κοιμηθεί με τον σύζυγο της, στέλνοντας τελικά τον αητό, το θεϊκό σημάδι στα δεξιά του Αίαντα. Το φίδι αυτό θυμίζει το φίδι για το οποίο μίλησε ο Κάλχας, όταν στην θυσία της Αυλίδας έφαγε τα πουλάκια.
Όταν ο Δίας ξύπνησε μετά την ερωτική συνεύρεση και κατάλαβε το παιχνίδι της γυναίκας του, την μάλωσε και της είπε να προσέχει να μην την κρεμάσει ξανά ανάποδα. Εκείνη ορκίστηκε ότι δεν συνεργάστηκε με τον Ποσειδώνα αλλά έδρασε μόνη της και ο Δίας της χαμογέλασε αποδεχόμενος την δική της εξουσία πάνω του. Ο λόγος του Δία δεν είναι κατασκευασμένος μονάχα από ιδέες, παρόλο που ο Δίας συμβολίζει το νου. Η δράση του Δία συμπεριλαμβάνει και τα συναισθήματα αλλά την αγάπη του προς την γυναίκα.
Ο Έκτορας πιστεύει σε ένα Δία πολεμιστή, όπως και ο Ιουδαίος Μοσόλαιμος. Όμως ο πόλεμος γίνεται για την Ελένη και ο Αχιλλέας είναι θυμωμένος για την Βρυσιίδα και η Αφροδίτη είναι μια θεά που έπαιξε μεγάλο ρόλο στο ξεκίνημα και στην έκβαση αυτού του πολέμου. Όλα αυτά τα δεδομένα τα φανερώνει ο ουρανός και το σημάδι του Δία καμιά φορά πεθαίνει από ένα δάγκωμα φιδιού.
Στην θρησκεία του Ομήρου ο Δίας δεν είναι ένας απόλυτος μονάρχης, παρόλο που ο λόγος του είναι ο αρχηγός. Όλοι οι θεοί και οι άνθρωποι συμμετέχουν στο γράψιμο της μοίρας. Το σύμπαν και η φύση είναι ένα σύνολο δυνάμεων που επιτρέπει ακόμα και σε ένα θνητό άνθρωπο, να επιδείξει την δύναμη του, το θάρρος του, την σοφία του και με τα χαρίσματα του να αλλάξει την ροή της ιστορίας. Άλλωστε αυτός ο άνθρωπος μπορεί να είναι και το όχημα ενός θεού που διάλεξε αυτό το σώμα για να επέμβει στη ζωή των θνητών.
Το τέλος του Έκτορα είναι ο θάνατος του ήρωα που δεν πρόσεχε τα σημάδια του ουρανού, εκείνου που αδιαφορούσε για τα σημάδια των θεών. Ενώ όλοι οι Τρώες, φοβισμένοι, έχουν καταφύγει μέσα στα τείχη της πόλης, ο Έκτορας μένει έξω να αντιμετωπίσει τον Αχιλλέα. Μάταια ο Πρίαμος και η Εκάβη τον ξορκίζουν με θρήνους ψηλά από τα τείχη να μπει στην πόλη και να μη θελήσει να αναμετρηθεί με τον Πηλείδη. Με μελανά χρώματα ζωγραφίζει ο γέρος πατέρας το τέλος της Τροίας και το δικό του, όταν δε θα υπάρχει πια ο Έκτορας, για να τους προστατέψει.
Μπροστά σε μια τέτοια μοίρα θα μπορούσε ο Έκτορας να κάνει κάποιες σκέψεις υποχώρησης, αλλά τις αποδειώχνει αμέσως ως ανάρμοστες και μένει να τον αντιμετωπίσει. Στον ερχομό του Αχιλλέα όμως ο Έκτορας τρόμαξε και, παρά την απόφασή του, δεν άντεξε και το 'βαλε στα πόδια. Πίσω του χύνεται ο Αχιλλέας, όπως πέφτει το γεράκι πίσω από το περιστέρι.
Ο θάνατός του πλέον ήταν αποφασισμένος· ο Απόλλωνας τον
εγκαταλείπει και η Αθηνά σπεύδει να βοηθήσει τον Αχιλλέα. Η
θεά παίρνει τη μορφή του Τρώα Διήφοβου και παρακινεί τον
Έκτορα να αντιμετωπίσουν μαζί τον Αχιλλέα. Ο Έκτορας, που δεν
έχει αντιληφθεί την απάτη, αποφασίζει να πολεμήσει τον
αντίπαλό του.
ΒΑΣΙΛΑΚΗΣ Φ. ΝΕΚΤΑΡΙΟΣ
Αλλά όλα αυτά είναι απλά παραμύθια.
But that’s all folks.
ΠΗΓΗ : ΤΟ ΕΙΔΑΜΕ ΕΔΩ